Kendini bildi bileli bir Cumhuriyet okuru olduğunu söyleyen Özgüzel’in ofisi gazetemizin kupürleriyle bezeli.
Psikolog Mine Özgüzel’in hayatını, çocukluğunu, kişiliğini ve kimliğini oluşturan varoluşçu müellifler, meslek hayatında da orijinal bir yolun kapılarını aralıyor: Varoluşçu Terapi
İstanbul Üniversitesi Genel Psikoloji Bölümü’nden mezun olduktan sonra mesleksel hayatına Bakırköy Ruh ve Hudut Hastalıkları Hastanes Çocuk Nöroloji servisinde başlayan Mine Özgüzel, daha sonra Şişli Etfal Hastanesi Nöropsikiyatri Kliniği’nde çalışmalarına devam ediyor. Lise yıllarında ideoloji hocasının yönlendirmesiyle Dostoyevski ile tanışan Özgüzel, hayatının geri kalanında ise “ailem” dediği varoluşçu yazarlarla derin bağlar kuruyor. Simone de Beauvoir, Jean-Paul Sartre, Albert Camus, Virginia Woolf, D.H. Lawrence üzere müellifler, Özgüzel’in edebiyat okumalarıyla psikoloji çalışmalarını buluşturan isimler.
Mine Özgüzel daima arkadaş, bir dost üzere gördüğü varoluşçu muharrirleri “Edebiyat Terapi – Yoksunluktan Varoluşa” isimli kitabında, farklı başlıklar altında inceliyor. Kitapta muharrirlerin ömürlerinden, edebiyata kattıklarından, kendi hayatındaki izlerinden bahseden Özgüzel, edebiyatla terapinin buluşma noktalarını şu sözlerle anlatıyor: “Edebiyat ve terapi aslında tıpkı ortak objeye hizmet ediyorlar, yani iç ruhsal yapının çatışmalarına. Lakin algıda ve yaşamsal yapıda ayrılıyorlar. Edebiyatçılar bilinçaltında yaşanılan, bizim için gerçek olan, hatta tek gerçek olan çocukluğu ve çocukluk senaryolarını yazıyorlar. Bunu yazarken de son derece mert ve çıplaklar. Terapi ise bilinçaltında yaşanan bu çatışmaların tezahürlerini, yani semptomlarını çözüyor. Bizler için çok kıymetli olan ödipal senaryolar ve çocuklukta yaşanılan geçmiş tek gerçekse, biz şimdiyi yakalamayı ve hepimizde en büyük kaygı olan geleceği oluşturmayı istiyorsak, geçmişimizi bilmeden, tanımlamadan, şimdiyi oluşturamaz, geleceği yapılandıramayız. O vakit bizim gelecek derdimiz ve şimdiyi oluşturmamızın temeli çocukluktur. İşte edebiyatçıların, bütün cüretlerini toplayarak o ısdıraplara ve çatışmalara karşın; çocukluk geçmişlerini, ödipal senaryolarında yaşadıklarını, sancılarını, ruhsal çatışmalarını anlatmaları, bizlerin, hayal dahi edemeyeceğimiz bilinçaltına girişi getiriyor. Okurken, edebiyatın bu anlatımları, bu kavramlar güya nöronlarımdan sızıyor ve bilinçaltıma giriyor. Ancak olağan ki bunlar süreçlerle oluyor.”
‘Bir kitap okumak, bir muharriri dinlemek’
Dostoyevski ilebaşlayan okuma seyahati, varoluşçuları tanımlamasını sağlıyor Özgüzel’in. Varoluştan Sartre’a gidiyor; “O sıralar en kıymetli sorunum, kendimi özdeşleştirebileceğim birinin yokluğuydu, yani kadınlığımın tarifi yoktu ve tarifimi arıyordum” dediği periyotta ise Sartre’dan Simone’a… Simone ise Albert Camus’ye bir kapı açıyor; Camus’den Lawrence’a, sonra Wolf’a ve Zweig’a ulaşıyor. Pekala neyi anlatıyor bu muharrirler? Ne anlatmak istiyor? Anlatılanın gerçeği ne? Bu sorular ekseninde bir kitap okumanın, bir muharriri dinlemek üzere olduğunu söyleyen Özgüzel, bir müddet sonra danışanlarıyla da tıpkı biçimde alaka kurmaya başladığını fark ediyor: “Danışanlarımı, bir kitabı okur üzere, bir muharriri anlamak ister üzere, güya bir edebiyat eleştirmeni üzere dinlediğimi görmem; daha soyut, daha kavramsal yorumlara gitmemi sağladı. Bir kere çok enteresan bir şey oldu, bir danışanımı dinlerken başımın karıştığını gördüm. Muharrirlerin kendi çocukluk travmalarını anlatırken, anlatımları içerisinde kullandıkları cümle yapılarının, karşımdaki beşerle eş olduğunu görmeye başladım. Sonra ‘Sen, şu muharririn şu kitabını okumalısın’ üzere teklifler başladı ve insanlardan ‘O muharriri okuduktan sonra birçok şey oturmaya başladı’ üzere dönüşler aldım.”
Anlam arayışında yol gösterici
Peki herkes kitap okumayı istiyor mu? Bu sistem bütün danışanlarda uygulanabilecek ve sonuç verecek bir yol mi? Mine Özgüzel, bu yaklaşımın katı bir yaklaşım olmadığını ve terapinin yalnızca edebiyat okumaları üzerinden gidemeyeceğini söylüyor. Danışanlarıyla geçirdiği seanslarlarda, varoluşçu müellifler ve şahıslar ortasında benzerlikler olduğunu fark ederse, karşısında kitap okumayı seven biri varsa sistemin olumlu sonuçlara yol açabileceği görüşünde. Özgüzel, edebiyatın da her sanat kolunda olduğu üzere ömürde mana ararken bir yol gösterici olduğunu düşünüyor ve okuma sistemleriyle ilgili şu tekliflerde bulunuyor: “Okumalarda da çok kıymetli bir şey var: Muharriri anlamak üzere okumak. Okurken birinci evvel kendinizi değil müellifi anlamak, muharriri tanımlamak, o müellifin başka yapıtlarına gitmek, o müellifi anlatan müelliflerden da muharriri okumak çok kıymetli. 14 – 15 yaşında bu şuurda değildim, o yaştan itibaren 30 yıl süren bir okuma sürecim var. İçe dönük, az konuşan ya da konuşmayan, kendi kimliğini tanımlamayıp kendine bir yer edinemeyen bana; o yalnızlığımın içerisinde o denli dost o denli arkadaş oldular ki, hâlâ öyleler. Tanımadığınız bir insan ve tanımadığınız bir insanı yaşayarak onun hayatına girebiliyor, onu hayatınıza alabiliyorsunuz.”
