Kimi vakit okul çağına bile gelmeyen çocuklarıyla kurdukları çadırları yağış nedeniyle sular altında kalır, kimi vakit yemeklerini dışarıda kurdukları ocakta pişirir, duş ve öteki gereksinimlerini yeniden açık alanda karşılamaya çalışırlar. Günde 12 ile 14 saat güneşin altında kesintisiz çalışarak 40 ile 70 TL ortasında yevmiye alırlar. Doğu ve Güneydoğu’nun birçok kentinden yola çıkarlar fakat çoğunluğu Şanlurfa’dan. Okulların kapanmasıyla çapada, üzüm, domates, kayısı, pancar, fındık tarlalarında çalışmak için Adana, Konya, Bursa, Ankara, Manisa, Malatya, Çankırı ve Karadeniz kentleri başta olmak üzere yurdun dört bir yanına dağılırlar. Sonbahara gerçek meskenlerine dönüş yaparlar. Evet, çoklukla bozuk, eski model kamyon ve traktör kasalarında taşınan çalışanların mevtini “trafik kazası” diye duyurulan haberlerde okuruz. İşte kamyon kasalarındaki mevsimlik emekçilerin hayatları.
Sürekli boyun eğmek…
Batman’dan Bursa’nın bir köyüne incir toplamaya giden Ferit Alan (23), sabah 05.00’te başlayıp akşam 21.00-22.00’ye kadar yani günde 14-15 saat çalıştıklarını söylüyor. Bir incir için tekraren ağaca çıkartılıp indirildiğini belirten Alan, “Patronun eşiyle ortası bozulur, gerilimini emekçi üzerinden çıkarır. Bize bir köle gözüyle baktıklarını hissettiriyorlar. Yabancı bir yerde olduğun için de çekiniyorsun. Bu türlü olunca daima boyun eğmek zorunda kalıyorsun” diyor.
Mola diye bir şey yok…
Alan, çalışma şartlarına dair şunları söylüyor:
“Mola diye bir şey yok. Yalnızca öğlen yemeğini yiyip kalkıyoruz. Bizim kaldığımız konut biraz daha düzgün olsa da etrafımızdaki başka çalışanların kaldığı yer, terk edilmiş bir mesken, çardak ya da bir harabe konut. Çalışıyorsun lakin bir muhtaçlığın olduğunda fakat zorla biraz para alıyorsun. Çalışma alanında en çok ezilen bayanlar oluyor. Daha evvelki yıllarda da gördüğüm bir diğer sorun daha var, misal işverenin oğlunun vs. cinsel istismarı, tehdidi…
Bu tip meseleler yüzünden, ‘bir daha gelmem, lanet olsun’ diyorsun lakin öteki çalışma alanları olmadığı için tekrar gelmek zorunda kalıyorsun.”
REVA GÖRMEK…
Yosunlu su içmek…
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi 2017’de İktisat Bölümü’nden 2017’de mezun olan A.H., (26) mevsimlik emekçi. Fındık toplamak için dört yıl boyunca Ordu’nun yolunu tutmasını ve yaşadıklarını anlatıyor:
“Sonu Karadeniz’in ovaları üzere sisli olan bir yoldur mevsimlik hayatlar. Kimi vakit Karadeniz’in sağanağına karşın bir çadırda, kimi vakit ise su akıttığı için tavanını naylonla kapattığımız bir ‘ev’de kalıyorduk. Mevsimlik göçün, içinde göç vardır aslında. Yeniden bir gün, tarlasındaki fındıkları toplamak için bizi almaya gelen tarla sahibinin getirdiği kamyona eşyalarımızı yerleştirerek yeni bir hayata hakikat yola çıktık. Kırmızı kamyonun önünde durduğu ve tarla sahibinin yerleşmemizi istediği ‘ev’ ahırdan makus durumdaydı. Benim üzere 13-14 yaşlarındaki çocukların ve anneleriyle gelen çok daha küçük çocukların da olduğu o kamyondaki insanlara o ‘ev’ reva görülmüştü. Birçok mevsimlik işte olduğu üzere fındık toplamada da var dayı başı sistemi. Çalışılmadan günlük her çalışanın mesaisinden bir ölçü para kesmek. Birden fazla yaz aylarında geçen mevsimlik hayatların şartlarında su en büyük sorun. Bazen su hiç bulunmazken bazen de sıcak, ya da yosunlu su içmek kalıyor geriye…”
‘ÇALIŞAN BİZİZ FAKAT…’
Lojistik mezunu Abdulsamet Kurt ise (25) Malatya’nın Doğanşehir ilçesinde kayısı topluyor. Günde 13-14 saat çalıştığını anlatan Kurt, “70 TL’ye çalışıyoruz. Yemek vs. besinin tümünü kendimiz götürüyoruz. Barınma şartları çok makus. Çok güç şartlar altında çalışıyoruz. Memlekette iş yok, ne yapabiliriz ki! Çalışan biziz ancak hor görülende tekrar biziz. Bakış açıları berbat çalışanlara karşı” diyor.
13 YAŞINDA
R.K.,13 yaşında. Yedinci sınıfı bittiren R.K., Malatya’da kayısı topluyor. Birçok yaşıtı üzere R.K., de önümüzdeki yılın okul harçlığını çıkarmak için başlamış mevsimlik hayatına.14 saat çalıştığı için çok yorulduğunu belirten R.K., okulunu özlediğini söylüyor.
