Reuters
ABD, birinci kere bir astronotu Ay’a göndereli ve Ay’da birinci ayak izi bırakılalı neredeyse 50 yıl oldu. Apolo 11’in yerine getirdiği misyon, hem ABD hem dünya tarihi için bir dönüm noktası oldu. Pekala gerçekte ne olmuştu?
ABD neden Ay’a gitmek istedi?
Soğuk Savaş periyodunda ABD ve Sovyetler Birliği ortasında başlayan uğraş, 1957’de Sovyetlerin birinci Sputnik uydusunu fırlatmasıyla birlikte “uzay yarışına” dönüştü.
John Kennedy 1961’de ABD Lideri olduğunda, birçok Amerikalı, Sovyetler Birliği’yle girilen bu savaşı kaybettiklerini ve Rusların teknolojisinin kendilerininkinden daha üstün olduğunu düşünüyordu.
Aynı yıl, Sovyetler Birliği birinci defa uzaya insanları da gönderdi.
Getty ImagesUzaya çıkan birinci erkek Yuri Gagarin ve birinci bayan Valentina Tereshkova
Rus kozmonot Yuri Gagarin, uzay aracıyla Dünya’nın etrafında dönmüştü.
Bunun üzerine ABD, uzaydaki rakibi karşısında, uzaya olmasa da Ay’a birinci insanı gönderen ülke olmayı hedefledi.1962’de Kennedy, o meşhur konuşmayı yaptı: Biz Ay’a gitmeyi tercih ediyoruz!
Uzay yarışı devam etti ve 1965’te, Sovyetler Birliği Ay’a birinci uzay aracını gönderdi.
ABD ise hâlâ milyarlarca dolar harcadığı ‘Apollo programı’ üzerinde çalışıyordu.
ABD misyona nasıl hazırlandı?
ABD’nin uzay kurumu NASA, 17 adet Apollo’nun vazifesini yerine getirebilmesi için 400 bin kişiyi çalıştırdı ve 25 milyar dolar harcama yaptı.
Apollo 11 vazifesi için de üç adet astronot seçildi: Buzz Aldrin, Neil Armstrong ve Michael Collins.
Saturn 5 isimli güçlü roket, Apollo’yu ve üzerine yerleştirilen ay kapsülünü uzaya çıkardı.
Plan, Dünya’nın yörüngesini kullanarak ay’ın yörüngesine ulaşmak ve akabinde, Armstrong ve Aldrin’in ay kapsülüne geçmesiydi. Collins Apollo’nun komuta ve servis kapsülünde kalırken, öteki iki astronot Ay’a inecekti.
ABD’nin, bu kapsamda yalnızca Dünya’nın yörüngesine seyahati test edecek olan birinci beşerli uzay aracı Apollo 1, 1967’de hazırdı. Lakin uçuş öncesi rutin denetimler sırasında komuta modülünde bir yangın çıktı ve üç astronot öldü.
Bunun üzerine beşerli uzay uçuşları aylarca ertelendi.
Apollo 11 misyonu sırasında da, yeryüzündeki denetim merkeziyle ortalarında irtibat meseleleri yaşandı. Hatta bilgisayarlar, astronotların daha evvel hiç duymadığı bir alarm sesi verdi.
Ay kapsülü de, hedeflediği asıl alanda çok daha uzakta bir noktaya indi.
Tüm bu meselelere karşın, 20 Temmuz günü, Dünya’dan ayrıldıktan yaklaşık 110 saat sonra, Neil Armstrong Ay’a ayak basan birinci insan oldu. 20 dakika sonra onu Buzz Aldrin izledi.
Armstrong’un televizyondan yayımlanan kelamları tarihe geçti: Bu bir adam için küçük, insanlık için çok büyük bir adım!
İki astronot kapsülün dışında 2 saatten fazla vakit geçirerek Ay’ın yüzeyinden örnekler topladı, fotoğraflar çekti ve kimi deneyler yaptı.
Ay’ı keşfileri bittikten sonra ikisi de başarılı biçimde Apollo 11’e geri döndü. Dünya’ya dönüş seyahati başladı.
24 Temmuz’da takım, Büyük Okyanus’a indi.
Ay’a ayak basan birinci insanları dünya çapında 650 milyon kişinin izlediği varsayım ediliyor. Böylelikle ABD, Sovyetlere karşı yarışta gücü tekrar eline aldığını tüm dünyaya göstermiş oldu.
Aynı vakitte çalkantılı bir on yıllık süreçten sonra, Amerikalıların özgüvenini yine kazanması için de kıymetli bir adım oldu. Kennedy suikasta uğramış, ırkçılık aksisi protestolar ülke geneline yayılmış ve Vietnam Savaşı’ndaki zorluklar reaksiyon çekmeye başlamıştı.
Gerçekte ne olduğunu bilmek mümkün mü?
1972’nin sonuna gelindiğinde, ABD Ay’a 6 sefer beşerli uçuş sağlamış ve hepsinde muvaffakiyetle Ay’a ayak basılmıştı.
Bunların geçersiz olduğuyla ilgili komplo teorileri, bugün hâlâ konuşulsa da, NASA 2009’dan bu yana Ay’ın yörüngesinde bir keşif uçağı uçuruyor. Bu uçaktan gelen yüksek çözünürlüklü fotoğraflarda, insanların Ay’a çıktığını kanıtlayan ayak izleri, tekerlek izleri üzere şeyler de görülebiliyor.
Ay’dan getirilen taşlarda da jeolojik olarak delil bulmak mümkün.
Ay’a gitme sebebi neydi?
ABD, bugün hâlâ Ay’a insan gönderek tek ülke pozisyonunda.
Ancak Rusya, Japonya, Çin, Hindistan ve Avrupa Uzay Ajansı da uzay araçlarını inceleme hedefli Ay’ın yörüngesine gönderdi ya da yüzeyine konmasını sağladı.
Bir ülkenin bunu yapabilmesi, teknolojik olarak üstün olduğunun göstergesi oluyor ve dünya üzerindeki “elit üyelerin” ortasında yerini alıyor.
Aynı vakitte, Ay’daki kaynaklara erişim isteği üzere pratik sebepleri de var.
İki kutupta da bulunan buz, uzay araçlarının daha da derin inceleme yapmasını da kolaylaştırabilir. Zira içindeki hidrojen ve oksijen, roketleri ateşlemek için kullanılabilir.
Aynı vakitte Ay yüzeyinde altın, platinyum ve az bulunan metallerin çıkarılması için de çalışmalar yapılıyor fakat şimdi bu yeraltı zenginliklerinin çıkarılmasının ne kadar sıkıntı olduğu bilinmiyor.
