TSK konvoyu geçen pazartesi İdlib’de atağa uğramıştı.
Nusra kontaklı HTŞ üzere cihatçı örgütlerin cirit attığı, TSK’nin desteklediği ÖSO şemsiyesi altındaki kümelerin Şam idaresine karşı son kale gördükleri İdlib için Türkiye ile Rusya’nın “silahsızlandırılmış bölge” uzlaşısı temenni ötesine pek geçemedi. Rusya, Türkiye’yi muhalifleri silahsızlandırma sorumluluğunu yerine getirememekle suçlarken Türkiye’den de Rusya’ya Suriye ordusuyla birlikte sivilleri de gaye alan ağır bombardımanlar, göç akını hususlarında yansılar uzun müddettir seslendiriliyor. Tansiyonun yükseldiği periyotlarda ise sular şahsen Erdoğan-Putin’in direkt devreye girmeleriyle durulur(muş) hâl alıyor.
Suriye ordusunun Türkiye hududuna uzanan İdlib’in kuzeybatısındaki Han Şeyhun’da denetimi alma adımı alandaki istikrarlar açısından kritik bir dönemeç. Han Şeyhun’un 2014’ten bu yana muhaliflerin elinde olduğunu hatırlarsak, Şam ismine toprak bütünlüğü açısından stratejik ehemmiyette.
Yaklaşık sekiz yıldır savaşın sürdüğü Suriye, burada askeri konuşlanması olan Türkiye için sorun içinde probleme dönüşmüş durumda. Güvenlik, istikrar, iktisat, toplumsal-siyasi gelişmeler bir ortada… Üstüne bir de ABD ile Rusya üzere global güçler ortasında varoluş gayreti.
Şöyle bir Ankara’nın son devir siyasetlerini hatırlayalım… Terör örgütü görülen, ABD dayanaklı PYD/YPG’nin alan kazanmasını engelleme konusunda Washington’ı iknada yetersiz kalan Ankara, bölgesel satrançta yüzünü Şam’ın yakın müttefikleri Rusya ve İran’a döndü. Moskova ile işbirliğini siyasi-ekonomik düzlemde artırma atağına Rus S-400 savunma sistemleri satın almayı ekledi.
ABD’yle alakalara gelirsek… YPG, FETÖ terör örgütü, Amerikan F35/Rus S-400 krizleriyle NATO’nun iki müttefiki epeydir tansiyon sınırında. Ancak şimdilerde taraflar Suriye’nin kuzeyinde “Güvenli Bölge” planları için tekrar masada. Pekala, Türkiye’nin öncelikleriyle ABD’ninkiler ortasında önemli farklılıkların giderildiğini söylemek mümkün mü, sıkıntı… İki taraf da anlaşırmış üzere bir manzara verme uğraşında. Neyin karşılığında olduğunu ise ilerideki günlerde görebileceğiz…
ABD ile Suriye’de pek çok sefer yola çıkıp yaya kalan Ankara, tüm bu yakıcı gündem ortasında İdlib’i adeta kırmızı çizgi ilan etti. Rusya ve İran ise ABD ile girişilen “Güvenli Bölge” konusunda dertliyiz açıklamaları yapıp, İdlib üzerinden Ankara’yı baskılamaya çalışıyor. Şam ise Moskova’nın dayanağını sağlayarak Türkiye’yi dışarı çıkarmanın yolunu arıyor. Lakin şurası gerçek ki Rusya-İran’ın, ABD blokuna karşı Türkiye’nin iştirakine gereksinimi açık. Türkiye de emsal bir siyaset içinde kendine hareket alanı sağlamaya çalışıyor.
YPG etkinliğindeki Suriye’nin kuzeyinde ABD’ye, kuzeybatıdaki askeri varlığının olduğu İdlib etrafında ise Rusya’ya “bensiz karar alamazsınız” iletisi verme hesabında. Lakin son gelişmeler artık Ankara’nın Rusya-ABD’yi birbirine karşı koz kullanma, istikrar bulma siyasetinin tıkandığına işaret ediyor.
Bütünlüklü bir ülke, siyasi tahlil…
Peki, bundan sonrası ne olur sorusunun cevabında oburlarının atacağı ataklardan fazla, Türkiye’nin kendi seçimini belirlemesi kıymet kazanıyor. Bir manada kimin eli, kimin cebinde diyebileceğimiz Suriye krizinde İdlib, Ankara’nın zikzaklı siyasetlerinde artık net kararların alınmasının gerekeceği saha.
Çözümde ise Şam ile diyalog kadar, ana aktörler ABD-Rusya ile de ne aşk ne nefret bağına girmemek kıymetli. Memleketler arası toplumu “artık Suriye’de siyasi tahlil, barış zamanı” demeye ikna ise kaide. Daha fazla sürüncemede kalmak Türkiye’yi hudutlarının yanı başında bir oldu bittiye getirebilir. Ulaşılmak istenen amaçta içerde çamura saplanmadan bir çıkış stratejisinin belirlenmesi değerli.
Güç gayretinin kendi coğrafyamızda Ortadoğu’dan Akdeniz’e Kıbrıs’a uzanan hatta ilerlediği devirde, Ankara’nın kendine yer bulamadığı ittifaklıklar artıp fay çizgilerinde çatlaklar derinleşirken komşu Suriye’nin bütünlüklü bir yapıya kavuşturulmasının değerini anlık, iç siyasetlere alet etmemek gerekiyor. Dışardan gelecek tesirlere karşı en güçlü çabayı ise içerde demokrasi, hak hukuk, özgürlüklerin temelden yükselmesinin sağlayacağı malum.
