Tokyo’nun görülmezse olmaz yerlerinden Asakusa’da Buda ve Şinto tapınaklarını, bahçe güzellikleriyle birlikte gördükten sonra kentin insanları nasıl dua ediyorsa o denli durup tapınaklara hürmetimizi gösterdik. Hiç heykeli olmayan, “sadece kendine inan” diyen Şinto Tapınağı’nın yanında bir de fal kısmı var. 100 yen (5 lira) karşılığı bir sayı çekiyorsunuz. Onun karşılığı çekmeceden çıkan kâğıda bakıyorsunuz. Düzgün şeyler varsa sevinin. Makus şeyler varsa da sevinin!
Kötü falları düğümleyip asacağınız bir bölme var. Oraya bırakıyorsunuz. Böylelikle berbatlıklar sizden gitmiş oluyor. Her durumda; yeterli ki fala bakmışsınız!
Tapınağın bahçesindeki tulumbadan elimizi yüzümüzü yıkadık. Tahminen 50 yıl öncesinden emme basma tulumba, bir gün evvel gittiğimiz en son icatların pazara çıktığı Akihabara’dan sonra uygun çarptı.
Buradan Sumida Irmağı’na yanlışsız yöneldik. Karşımızda hoş bir köprü. Üstünden geçip devam edeceğiz, lakin uygunca de acıktık. Ne demişler; aç insan gezmez! Japon mutfağı tadımlık yeterli, doyumluk makus… Karşı sağda Burger King var. Ne yapmalı derken, aa Saray Döner tabelası… Arşimet, hamamda tasın yüzdüğünü gördüğünde bu türlü “aaa” demiştir!
Sahibi Tahsin. Kastamonulu. 15 yıl kadar evvel gelmiş. Bir Japon’la evlenmiş. “Şartım, Müslüman olman” demiş. Kabul etmiş. İki çocukları var: Muhammed ve Sahra.
Tokyo’da 15 Saray Döner şubesi açmış. Kendisi de emekçi üzere çalışıyor. Bilhassa 2015’ten sonra Türkiye’de işler düzgün gitmeyince 10 kadar memleketlisini yanına almış. Her biri şubelerin başında… İçki tüketilen bölgelerde rakı da var. Dönerin başında Erdal var. O Japonla evliliğe karşı. “Kör topal olsun, Türk olsun” diyor. 6 kardeş: Ertan, Refik, Rıfkı, Şevki, Şevket. Onlar Bartın’da oturuyor. Türklerle bir ortada kaldığı için Japoncaya gereksinim duymuyor. Bir tek şunu öğrenmiş: Şoganay!
“Yapacak bir şey yok”, “Kaderimiz buymuş” manasına geliyormuş.
Tahsin, işveren lakin, o denli davranmıyor. “Ekmek parası için geldik” diyor. Japonlar döneri sevmiş. Her öğlen vakti gelen varmış. Ayrıyeten “dürüm” severler de varmış. Hindistan, Endonezya Müslümanları da döneri görünce mıknatıs üzere yöneliyormuş. Arap turistler yeterli para bırakıyormuş, lakin sıkıntı beğeniyormuş. Şöyle anlatıyor:
“Araplar yiyebileceklerinin iki katı söyler, yarısını bırakır sarfiyat. Japonlar yiyecekleri kadar söyler, ola ki artarsa onu bırakmaz, sardırır. Bizim döner tutunca bir İsrailli de Türk bayrağı tabelasıyla dönerci açtı…”
Araya Erdal giriyor:
“Ben Türkiye’nin her şeyini seviyorum… Ortada internete girip İstanbul dolmuşlarının korna sesini dinliyorum…”
Tahsin, geleceği Japonya’da görüyor. 2020 Tokyo Olimpiyatları nedeniyle çok yer açılacak. Olimpiyat sonrası birçok boşalacak. Onlardan kimilerini alacak, zinciri genişletecek. Tam karşıdaki Burger King’in onu nasıl etkilediğini sordum:
“Müşterilerimiz başka. Tıpkı aileden bir kısmı oradan bir kısmı buradan sipariş veriyor. Çoğunlukla bizde yiyorlar… Sonuçta bizim döner, Burger King’i yener…”
‘Beni diğer dönercilerle karıştırma’
Tokyo’nun Doğu Pazarı diye de bilinen Amayoko Caddesi’nde ilerlerken de tekrar Türk bayraklı bir dönerciyle karşılaştık. Antalyalı Zeki, “Jumbo Döner” açmış. 2015’ten sonra Antalya’da işler bozulmuş. Bir Japon turistle Tokyo’ya gelmiş. Memlekette iki çocuğu var, ellerimden öper. Burada çalışmak isteyene iş çok. Antalya’da yalnızca işler değil, evlilik de yeterli gitmemiş. Bir Japonla evlenmiş. İsmi Yazko. “Yasemin” diye çağırıyor. Çok düzgün anlaşıyorlar. Demek ki onun ruh ikizi buralardaymış.
Evlilik çok hoş gidiyormuş lakin… Aması şu:
“Evde her işi yapıyor… Fakat banyoyu benim temizlememi istiyor. İşimi bitirince duvardaki fayanslar dahil her şeyi silmeliymişim. Yasemin çok titiz. Her şeyden sınıfı geçtik, banyodan çaktık… Ancak onu da yapıyorum artık…”
Yazko, Türkiye’de Göcek’i çok sevmiş. İleride çocukları olacak, onlar büyüyünce oraya yerleşecekler.
Döner işini yapan öteki Türklerle tanışıp tanışmadığını, ortak döner takma deposunu kullanıp kullanmadığını sordum. Yarım doz soğuyup ciddileşti:
“Beni öteki dönercilerle karıştırma… Ben dönerimi kendim sarar, takarım. Bak ye, fark edeceksin…”
Japon gelin âlâ de, ya Japon damat?
Türklerle Japonlar ortasındaki evliliklerde şöyle bir müşahedemiz oldu:
Japon bayanlarıyla evlenen Türk erkekleri genel olarak keyifli, mesut bağlantıyı sürdürüyor. Japon erkekleriyle evlenen Türk bayanları için birebir şeyleri söylemek güç. Altını çizelim; bu yalnızca seyahat müşahedesi…
Bunu paylaştığım şahıslar doğrulayıp şunu söylediler:
“Japon bayanı klasik bedellere tartı verilerek yetiştirilmişse, Türk’le evlendiğinde zorluk çekmiyor. Fakat Türk bayanı Japonla evlenince kimi kısıtlamaları kabul etmiyor. Örneğin karı kocanın tıpkı işyerinde çalışmasına burada yeterli gözle bakmıyorlar. Lakin Türk bayanları bunu takmıyorlar…”
Japon’la evlenip ayrılan bir Türk kadınıyla sohbet ettik, o da müşahedesi doğruladı. İsmini vermek istemedi. Boşanma nedeni olarak etrafına şu gerekçeyi söylemiş: “Şiddetli kültürel geçimsizlik…”
Yeri gelmişken vurgulayalım: Japonya’da boşanma iki tarafın kabulü ile olursa mahkeme gerekmiyor. Ayrılacak olanlar bir şahit bulup, “Şu kişi de şahittir ki biz ayrılmaya karar verdik” diye bir metin yazıp ilgili makama iletiyor. Japonya’da yaşıyorsanız, karşı komşunuz size evli gelip boşanmış gidebilir.
|
JAPONLAR KADAR JAPONCA Japonya’da tren şirketleri Türkiye’deki otobüs firmaları üzere farklı sahipliklerde. Tokyo’dan Osaka’ya Hikari treniyle geldik. Türkler, Osaka için “Bizim Kayserimiz” diyorlar. Ticaret kenti. Kasım Tamamioğlu, 27 yıl evvel üniversite bitiminde Türkçe okutmanı olarak gelmiş. Japoncayı çat pat konuşmaya çalışırken, söylemiyle alay etmişler. Bu onu bilemiş. Birkaç yıl içinde, tüm Japonya’daki yabancılar ortasında yapılan Japonca müsabakasında üçüncü olmuş. Öğretim üyeliğine başlamış. Kamil Hoca’ya nazaran dünyada ne kadar Türk varsa, o kadar çeşit Türk var. Anlattıkları: Kamil Hoca, birebir vakitte Türk restoranı açmış. Bizim ziyaret ettiğimiz gün arkadaşı Halit’in restoranındaydı. Orada buluştuk. Baş köşeye Atatürk’ü koymuşlar. “Dünyayı tanıdıkça Atatürk’ü daha çok seviyorum” diyor. Ölüdeniz posterleri, restoranın şark köşesinin çabucak yanında. |
İki ülkeyi birbirine bağlayan 3 olay
Japonya’da Türk olduğunuzu söylediğinizde genel bir sempatiyle karşılanırsınız. Biraz sohbeti derinleştirdiğinizde üç olay iki ülkeyi bağlar.
Japon prensinin İstanbul ziyaretine karşılık olarak 609 kişilik mürettebatla Japonya’ya giden, dönüş yolunda 16 Eylül 1890’da batan Ertuğrul Fırkateyni iki ülke ortasında alakaların kilometre taşı olmuş. Kazanın meydana geldiği Kuşimato’da bugün bir anı heykeli var. Kaybettiğimiz 547 denizciden biri olan Ali Beyefendi, Hasan Ali Yücel’in annesinin babasıydı.
İkincisi İran-Irak Savaşı… 18 Mart 1985’te devrin Irak Devlet Lideri Saddam Hüseyin, 24 saat sonra İran hava alanında kuş uçurtmayacağını, hareket halindeki her şeyi vuracağını açıkladı. Bunun üzerine bütün ülkeler büyükelçiliklerini boşalttılar, Japonya hariç. Tokyo’dan bir uçağın kalkıp gün içinde Tahran’a gelişi mümkün değildi. Türkiye imdada yetişti. 215 Japon THY ile Türkiye’ye getirildi. Japonlar bu olayı büyük bir vefa örneği olarak görüyor.
1999 Marmara zelzelesinde Japonların aklına birinci üstteki iki olay geldi. Üstelik sarsıntı konusunda da tecrübeliydiler. 50’yi aşkın sarsıntı uzmanlarıyla yaraların sarılması için katkıda bulundular.
Japonların Türkiye’deki en tarihi bağı Kaman’daki Kalehöyük hafriyatı. Japon arkeolog Omura başkanlığındaki hafriyatla Hititlerin Anadolu’nun orta kısmında de faal olduğu tezine eser bulmak hedefleniyor.
|
Mehmet Akif Ersoy’un Japon sevgisi! İslamiyetin Japonya’da resmen kabul görmesini sağlayan kişi 1857’de Sibirya’da doğmuş Tatar kökenli Abdürreşid İbrahim. 1915’te Sarıkamış’ta Osmanlı ordusunda Rusya’ya karşı savaşa katılan İbrahim, bir gezgin. Rusya Müslüman Türk Kavimleri Himaye Cemiyeti’nde çalıştı. Avrupa’yı, Arabistan’ı gezdi, 1934’te Japonya’ya gitti, yerleşti. Ona nazaran en pak ve dürüst beşerler buradaydı. |
FETÖ kendini İngilizceye vurmuş!
Japonya’da arayıp sormasanız bile FETÖ konusu sizi buluyor. 15 Temmuz’a dek, Büyükelçiliğimizden daha güçlülermiş. Yıllar evvel Türkiye’den AKP’nin çok güçlü bir belediye lideri Tokyo’ya gelmiş. FETÖ’nün isminin “Muhterem Hocaefendi” olduğu periyot… Tüm tertibi onlar yapmış. Türkiye Büyükelçiliği’ne şu bilgiyi lütfetmişler: “Başkan gelecek. Tüm planlama tamam. Sizin bir şey yapmanıza gerek yok. Yalnızca bilginiz olsun istedik!”
Büyükelçi küplere binmiş lakin küplere binse ne olur…
15 Temmuz öncesinde Türkiye ile Japonya ortasındaki ticareti de onlar yönlendiriyormuş. Bugün ne değişti? Bu sorunun net bir cevabı yok. Japon makamları Türkiye’ye şunu söylemiş:
“Türkiye’de yaşanan olaylar nedeniyle kimseye yaptırım uygulayamayız. Topraklarımızda bize karşı bir kabahat işlemişler mi, ona bakarız…”
Bu bakıştan aldıkları, yürekle kurdukları “Türk Dostluk Derneği”nin faaliyetini sürdürmüşler. Büyükelçiliğin bastırması sonucu bu isim kaldırılabilmiş. Onlar da “İngilizce lisan eğitimi veriyoruz” deyip İngilizce isimler devam ediyor. Osaka’da bu cins yerlerden birinin dışarıdan fotoğrafını çektim. Daha evvel Türk Koleji olan yerin yeni ismi şu olmuş: Abroad Language Collage!
Tokyo’da da küçük isim değişiklikleriyle faaliyet devam ediyormuş. Japonya’nın halini Türk yetkililer şöyle özetliyor:
“Burası küçük Amerika… FETÖ orada nasılsa, o…”
Japonya’da İngilizceleşenlerin yanı sıra Orta Asya ülkelerinde rahatı bozulanlar da burayı tercih etmeye başlamış. Sorun katmerleşmiş.
YARIN: HİROŞİMA’DA BARIŞ ÇIĞLIĞI… JAPONLARIN ABD SEVGİSİ… HAÇİKO’NUN ÖNÜNDE FOTOĞRAF KUYRUĞU…
