Mehmet Aksoy
Önceki gün Anayasa Mahkemesi (AYM), Mehmet Aksoy’un “İnsanlık” heykelinin yok edilmesiyle, sanatkarın tabir ve sanat özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verdi. Zira biliyorsunuz, tüm yaşadıklarımıza rağmen, anayasamız kâğıt üzerinde hâlâ söz ve sanat hürriyetini teminat altına alıyor. Detayları evvelki gün Alican Uludağ’ın haberinde vardı. Erdoğan, başbakanken 2011’de, Kars’ta şimdi tamamlanmamış anıta “Ucube” demişti. “O heykel yıkıla!” buyruğuyla, eser yerle bir edilmişti.
Biz Taliban mıyız?
O günleri çok güzel anımsıyorum. Mehmet Aksoy: “Barış öneren heykel yıkılır mı?”, “Bırakın heykelimi bitireyim” diye haykırıyordu. İnsan olma yolunda, ilerleme kaydetmek için… Tüm savaşları lanetlemek için… Sarıkamış’ta, Kars’ta, Çanakkale’de ölen tüm şehitlerimizi anmak için… Yan yana yaşamak; hayatı daha derinden kavramak için… Heykelini tamamlamak için çırpınıyordu.
Sınırın öte yanında, nefreti, kini, öfkeyi, vefatı yücelten bir anıt olduğunu bilmeyen yoktu. Hududun bu yanında, insanı, barışı, dostluğu, kucaklaşmayı, hayatı yücelten bir anıt olacaktı. Şayet tamamlanabilseydi.
Sanatçılar, sivil toplum kuruluşları çok uğraş ettik ancak anıtı yıkımdan kurtaramadık. “Biz Taliban mıyız ki yıkalım” sorumuza, itirazımıza yetkili kulaklar tıkalıydı.
AYM kararı üzerine çabucak arkadaşım heykeltıraş Mehmet Aksoy’u aradım ve sorularımı sıraladım. Evvel, bu karar üzerine ne hissettiğini öğrenmeliydim:
Önce acz sonra direniş
“Heykelimin yıkılışı günler geceler uzunluğu aklımdan, gözümün önünden silinmedi. Her gece tıpkı rüyayı görüyordum… O iki insan başının koparılışı, gövdeden ayrılışı… Vücudum dağılıyordu. Elimden hiçbir şey gelmiyordu. Yıkıcılar bu süreci Allahu ekber diyerek yaptılar.”
“Sanki ikiz çocuklarım öldürülüyordu ve hiçbir şey yapamıyordum. Her an demir bir pençe kalbimi sıkıştırıyordu. Mevtten beterdi. Öylesine büyük bir acz içindeydim… O acizliği kimse yaşamamalı.”
“Sonra direniş devri geldi. Yıkım olayı yurtiçinde, yurtdışında her yere yayıldı. Kamuoyu heykeli konuştu. Ülke gündemine oturdu olmayan heykel. Ben de bol bol heykel, yer, ışık üzerine konuşmaya başladım. Her yerde heykel sanatını, heykeli anlattım.”
“Heykelim yokluğuyla var oldu. Bugün Kars’a giden yerli ya da yabancı turistlere rehberler, işte ‘İnsanlık Anıtı’ bu zirvedeydi diye anlatıyorlar.”
“Doğrusu Taliban ülkesi durumuna dönüşmeyi hak etmemiştik. Bizim kültür seviyemiz Taliban’dan farklıydı. Onun için gayrete devam ettim.”
Adalet ve umut
Mücadeleye devam deyince… Anımsamadan edemedim: Mehmet Aksoy daha evvel 2015’te “ucube” kelamına dava açıp Erdoğan’ı 10 bin TL manevi tazminata mahkûm etmişti. Sonra “haram para yemem” dediği için, ona karşı dava açıldı. Lakin o davayı da Mehmet Aksoy kazandı.
AYM’nin son kararını sanatçı, “Türkiye’nin demokratik kazanımı” diye niteliyor. “Karar 6 muhalif oya rağmen 8 oyla alınmış… Türkiye’deki durumu bölünmeyi yansıtıyor. Artık biz bunu çoğaltmak durumundayız. 5’e karşı 9’a; 4’e karşı 10’a dönüştürmek için uğraşa devam etmeliyiz.”
Bence de bu karar adalet ve umut duygumuza aralanan bir pencere olabilir…
Bundan sonra
Bundan sonrası için Mehmet Aksoy’un heyecan verici kanıları var…
“Önce Kars Belediye Eşbaşkanı Ayhan Bilgen’le konuşacağım. Onun fikrini alacağım. Salt anıt diye düşünmeyin, etrafı, kaleye uzanan teleferiği; amfitiyatrosu, mesire yeriyle orası bir kültür alanı olacaktı” diyor.
“AYM kararı, öteki mahkemelere yol açıyor… Ve daha söyleyecek kelamım var” diye vurguluyor…
Hayır, hayır yıkılan heykelin birebirini yapmak üzere bir yanlışa düşmeyecek elbette. Tam bilakis, yıkımın izini taşıyacak; tüm evreleri ve katmanları içerecek bir tasarısı var. O denli ki düşlediği yeni anıtta vakti okuyabileceğiz. Yokluğuyla var olan heykelin kendi hikayesini dinleyeceğiz.
Savaş çığlıklarının dört bir yanımızı sardığı ortamda “insanlık” ve “barış” simgesi dikmeye çalışanlara helal olsun. Bu yolda Kars Belediye eşbaşkanları Ayhan Bilgen ve Şevin Alaca’ya da yolunuz açık olsun diyorum.
