Reuters
İtalya’da 5 Yıldız Hareketi-Lig koalisyon hükümetinin başbakanı Giuseppe Conte’nin dün istifa etmesiyle Batı Avrupa’nın birinci sistem karşıtı-popülist hükümeti 14 ay misyonda kaldıktan sonra yolun sonuna geldi.
Siyasi krizlere ve neredeyse her yıl hükümet değişimine alışık olan İtalya için bile bu son kriz sıra dışı özellikler taşıyor. Bu kere krizi tetikleyen, hükümetin içinden biri ve hatta fiili olarak hükümetin en güçlü ismi, Başbakan Yardımcısı ve İçişleri Bakanı Matteo Salvini oldu.
8 Ağustos’ta erken seçim daveti yaparak krizin fitilini ateşleyen Salvini, dün Senato’da istifasını açıklayan Başbakan Conte tarafından “sorumsuz”, “korkak”, “kaygı verici” üzere sıfatlarla yerden yere vuruldu.
Başlattığı krizi düzgün yönetemeyen ve hesap yanılgıları nedeniyle başbakan olmayı hayal ederken hükümet dışı kalma riskine giren Salvini, şimdilik bu sürecin kaybedeni durumunda görünüyor.
AFP
Koalisyon hükümetinin 14 aydır “kağıt üzerinde” liderliğini yapsa da sıklıkla etkisizliği nedeniyle “kukla” yakıştırması yapılan Başbakan Conte ise dünkü istifa konuşmasıyla yıldızını parlatmış görünüyor.
Conte’nin yeni bir hükümetle tekrar başbakan koltuğuna oturma ihtimali de konuşuluyor.
Bu krizin en beklenmedik çıkışını yapan isim ise elbet, muhalefetteki Demokratik Parti’nin eski başkanı ve eski başbakanlardan Matteo Renzi oldu.
Renzi, Salvini’nin çabucak erken seçimlere gidilmesi davetine karşı, “büyük düşmanı” 5 Yıldız Hareketi ile ittifak kurmaya kapı aralayarak hem Salvini’nin planlarını altüst etmiş hem de tekrar siyaset sahnesinde belirleyici bir figüre dönüşmüş durumda.
Ne var ki Conte’nin istifasıyla teknik olarak dün başlayan hükümet krizinin hangi tarafa evrileceğini net olarak öngörmek şimdi mümkün görünmüyor. Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella, krize tahlil bulmak için istişarelere bugün öğlenden sonra başlıyor.
Getty Images
Giuseppe Conte
Mevcut tabloda muhtemel senaryolar şöyle:
Eski düşmanlar ittifakı
Bugünkü İtalyan gazetelerinin genel olarak en fazla ihtimal verdiği seçenek, bir 5 Yıldız-PD hükümeti kurulması. La Repubblica bu seçeneğin şu an en inandırıcı hipotez üzere göründüğünü yazdı. Corriere della Sera da iki parti ortasında görüşmelerin başladığını belirtti.
Bu senaryoya nazaran birinci kademede, çabucak erken seçimlere gidilmesini önlemek emeliyle şimdiki hükümetin ortağı 5 Yıldız Hareketi ile muhalefetteki Demokratik Parti’nin (PD) ittifak kurması denenecek.
Merkez soldaki PD ile popülist, sistem tersi 5 Yıldız, geçmişte birlikte çalışmaya asla yanaşmıyor ve birbirlerine ağır ithamlarda bulunuyordu. 5 Yıldız’ın geçen yıl iktidara gelinceye kadar yükselen bir parti olmasında PD’de beden bulan “sistem” eleştirisi de büyük rol sahibiydi.
Bu iki “eski düşman”, mümkün bir erken seçimde Salvini’nin çok daha güçlü çıkması ihtimaline karşı bu defa birbirlerine göz kırpmaya başladı. Bu seçeneği mümkün kılan, PD’nin eski başkanı ve eski başbakan Matteo Renzi’nin 5 Yıldız’a karşı tavrını değiştirmesi oldu.
Ancak bu seçenek her iki partiden de bir kısmın içine sinmiyor. PD’nin mevcut genel sekreteri Nicola Zingaretti de bu ittifak ihtimaline uzaklıklı. Renzi artık partinin başkanı olmasa da, PD son genel seçimlere onun liderliğinde girmişti, hasebiyle mevcut parlamentoda Renzi’ye yakın çok sayıda PD üyesi bulunuyor. Bu da Renzi’nin parti içinde hala nüfuz sahibi olmasını sağlıyor.
Başbakan Conte’nin dün Senato’da yaptığı konuşma da birtakım yorumcular tarafından PD ile koalisyona yeşil ışık sinyali olarak değerlendirildi.
EPA
PD’nin eski başkanı ve eski başbakan Matteo Renzi
Sonbaharda sandığa gidilebilir
5 Yıldız-PD ittifakı projesi tutmaz ve mevcut parlamentoda diğer bir çoğunluk seçeneği de belirmezse gelecek sonbaharda erken seçimlere gidilebilir.
Hükümet krizinde sonuncu kelamı söyleyecek olan Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella’nın mevcut parlamentoda süratle yeni bir hükümet formülü bulunamazsa çabucak seçimlere gidilmesinden yana olduğu belirtiliyor.
La Stampa gazetesi, bugünkü manşetinde Cumhurbaşkanı’nın “Ya çabucak 5 Yıldız ve PD mutabakatı ya da seçim” istediğini yazdı.
Bu seçenek gerçekleşirse en erken seçim tarihi gelecek Ekim sonu ya da Kasım başı olarak öngörülüyor.
Anketler, çabucak seçimlere gidilirse Salvini’nin partisi Lig’in yüzde 36 civarı oy alacağını gösteriyor. Lig, Mart 2018’de yapılan genel seçimlerde ise yüzde 17 oy almıştı. Salvini’nin hükümetteyken yürüttüğü popülist, ulusalcı, göç tersi siyasetlerle oy oranını iki katın üzerine çıkardığı anlaşılıyor.
5 Yıldız’ın oy oranı son anketlerde yüzde 18, PD’ninki ise yüzde 23 olarak görülüyor.
Ancak hükümet krizi ve bu krizin idare biçimi oy oranlarının değişmesine yol açabilir.
Geçici teknik hükümet
Bir öteki mümkünlük da aşikâr maksatları yerine getirmek için süreksiz bir teknik hükümet kurulması. Bu hükümet bütçe yasasını hazırlamak, seçim yasasında değişiklik yapmak üzere kimi misyonları yerine getirdikten sonra seçimlere gidilebilir. İtalyan basını bu durumda yeni seçimlerin 2020 yılı başına ya da yaz aylarına sarkabileceğini belirtiyor.
Bu senaryoda, teknik hükümete PD ve 5 Yıldız’ın yanı sıra eski başbakanlardan Silvio Berlusconi’nin partisi Haydi İtalya’nın da takviyesi aranabilir. Bu 3 partinin takviye vereceği bir hükümet seçeneği, “Ursula hükümeti” olarak anılıyor. “Ursula” ismi, bu 3 partinin geçen Temmuz ayında Avrupa Kurulu Başkanlığı için Ursula von der Leyen’e oy vermiş olmaları nedeniyle kullanılıyor.
AdnKronos haber ajansı, piyasaların “Ursula” seçeneğini tercih ettiğini yazdı.
