Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) kısa müddet evvel yayımladığı rapora nazaran, dünya döviz rezervlerinin neredeyse yüzde 62’si dolar olarak tutuluyor. Bu oran, euro, yen ve yuan tipi etkinlerin toplamından 2 kat fazla.
ABD’nin önde gelen bankacılık kuruluşu JPMorgan Chase’in baş ekonomisti Jim Glassman’ın yazdığı bir makalede, dışarıdaki dolar birikimlerinin ticari bir dengesizliğin sonucu ve karmaşık piyasa kaidelerinden korunma aracı olduğunu, lakin muhakkak dolara inanç duyulduğu manasına gelmediğini vurguladı.
Glassman, “Ticari dengesizlikler gelişen ülke para ünitelerinin güçlenmesine katkı sağlıyor ve oradan dünya pazarına yapılan ihracatı daha kıymetli hale getiriyor. Bunun olmaması için gelişmekte olan pazarlar fazlalıklarını, dolar üzerinden fiyatlanan ve ABD piyasalarında süreç gören dolar bazlı etkinlerde tutuyor” tabirlerini kullandı.
ASYA TEHLİKESİ
İlk başta doların güçlenmesi, daha olgun sermaye pazarlarının oluşmasını ve ulusal çapta koordineli para siyasetlerini sağlayan federal rezerv sisteminin (FED) kurulmasına bağlıydı. Sonuçta dolar, ABD iktisadının gücü sayesinde dünya rezerv para ünitesi statüsüne kavuştu, lakin şimdiki durum ABD para ünitesinin pozisyonunu güçlendirmediği üzere birebir vakitte muhafazayı da başaramıyor.
Şu anki ekonomik büyümenin esas itici gücünün Asya’ya yanlışsız kaydığına dikkat çeken Glassman, bu sürecin merkezinde 70 yıl içinde dünya gayrisafi yurtiçi hasılasındaki (GSYİH) hissesini 4 kat yükselterek neredeyse yüzde 20’ye çıkaran Çin’in bulunduğunu vurguladı.
ABD’nin dünya GSYİH hissesi yüzde 24 düzeyinde bulunduğuna dikkat çeken uzman, “Böylece önümüzdeki yıllarda global iktisat, ABD’nin ve doların hakimiyetinden çıkarak, daha çok Asya’nın karar sürdüğü bir sisteme geçiş yapacak. Döviz bağlamında bu durum, doların, altının da dahil olduğu öbür dövizlerin sepetine nazaran ucuzlayabileceğini gösteriyor” diye yazdı.
DOLARIN DÜNYA REZERVİNDEKİ HİSSESİ MİNİMUMA DÜŞTÜ
Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) datalarına nazaran, geçen yıl ABD para ünitesinin dünya rezervlerindeki hissesi, son 20 yılın minimumu olan yüzde 61.7’ye düştü.
ECB’nin haziran ayına ait raporunda, doların hala dünya rezerv para ünitesi pozisyonunu koruduğu, ancak liderliğinin 2008’deki global kriz periyodundan bu yana yüzde 7 oranında hissedilebilir derecede sarsıldığı kaydedildi.
Geçen yıl ise bilhassa gelişen ülkeler ağır bir halde dolar ve ABD tahvili sattı. Bu sürecin önderlerinden biri olan Rusya, Washington’un yaptırımlarından sonra 100 milyar dolar satarak, neredeyse 90 milyar dolarlık euro ve yuan satın aldı.
Arjantin, Çin, Hong Kong, Hindistan, Endonezya, Tayland ve Türkiye de neredeyse 200 milyar dolar sattı.
ABD’DE MAĞLUBİYET KABUL EDİLDİ
ABD düzenleyici kurumlar, doların dünya liderliğini yitirmesinin Amerikan iktisadının başına büyük kaygılar açacağını itiraf ediyor.
New York FED Lider Yardımcısı Linda Goldberg, geçen şubatta, “Doların şimdiki başta gelen rezerv para ünitesi statüsü ekonomiyi dış sarsıntılardan izole etmemizi sağlıyor. Para ünitemizin dünya piyasalarındaki hâkimiyetini yitirmesi, birinci başta ABD olmak üzere olumsuz sonuçlara yol açar” açıklamasında bulunmuştu.
Amerikan para araştırmaları şirketi A.G. Bisset Associates LLC’nin CEO’su Ulf Lindahl, doların şimdiki pozisyonunun çok berbat görünmediğini söyledi, lakin yakın gelecekte durumun değişeceği ve son 30 yıldır rekor düzeylerde tutunan doların önümüzdeki 5 yıl içinde uzun vadeli düşüş trendine girerek, Avrupa para ünitesi euroya karşı yüzde 40 ucuzlayacağı öngörüsünde bulundu.
JP Morgan’ın hesaplarına nazaran global düşüş yılsonunda başlayacak ve FED hiçbir halde bu trendin önüne geçemeyecek. Kuruluşun analistleri, “Sonuçta dolarda uzun yıllar sürecek düşüş bizi bekliyor. Önümüzdeki yılın ortalarına yanlışsız ulusal para ünitemizin kapsamlı bir biçimde gevşemesine tanıklık edeceğiz” kestiriminde bulundu.
