Yazdığı fantastiğin dalağını yaran romanları, son yıllarda peşpeşe sinemaya çekilip gişe şampiyonu olunca sıra artık de nitekim romandan farksız hayatını sinemaya aktarma vakti geldi denebilecek J.R.R. Tolkien, işte kendi ismini taşıyan, dramdan savaş sinemasına gidip gelen, “geriye dönüş” yüklü, klasik bir anlatıma sahip, İngiliz üretimi, farklı bir biyografik sinemayla karşımızda. Ne yazık ki “Yüzüklerin Efendisi”, “Hobbit”, vb. üzere, “Orta-Dünya”da geçen romanlarıyla dünya çapında ünlendiğini göremeden 1973’te ölen İngiliz muharrir John Ronald Ruel Tolkien’i, bilindiği üzere bilhassa yeni yetişen, genç jenerasyonlar çokça sevip benimsedi günümüzde.
Filmde ona ve küçük kardeşine, ağzından alev fışkırtan, uçan ejderler, dehşetli canavarlar, büyücüler, yiğit şövalyeler, hükümdarlar, kraliçeler ve prenseslerle dolu, kılıç şakırtılı destanlar, inanılmaz sihirli masallar anlatan, hayalgücü güçlü fakat ölümcül hasta annesini (Laura Donnelly) çocukken kaybediyor Tolkien. Annesinin tanıdığı bir papazın (Colm Meaney) vasiliğini üstlenmesiyle yurtlarda, öksüz konutlarında büyüyüp Oxford’a giren genç Tolkien, gençlik yıllarında şiirle, edebiyatla, sanatla, yaratıcılıkla ilgilenen bir dostlar-yoldaşlar kümesine dahil olur.
Filmdeki gaf!
Okul dışı vakitlerini birlikte geçirdiği arkadaşı şair Geoffrey Smith, okul müdürünün oğlu Robert Gilson, Chris Wiseman ve Mackintosh’dan oluşan bu yakın dostlar kümesinde kazanacağı edebi esinlemeleriyle, şahsî tecrübeleriyle ileride yazacağı romanlar için bol bol materyal edinir, yazarlığının yanı sıra çizerliğini de geliştirir. Katıldığı Birinci Dünya Savaşı’nda da resmen cehennemi yaşar, asker ölülerinin siperlerde üst üste yığıldığı Fransa cephesinde. Bu ortada piyano çalan, mesken arkadaşı Edith’e (Lilly Collins) âşık olduğunu da çok sonradan itiraf edip Edith’le memnun bir evlilik yapan ve 4 çocuğuna romanlarının kahramanlarının isimlerini veren, eski çağ lisanları uzmanı ve edebiyat profesörü John Ronald Ruel Tolkien’in (Nicholas Hoult), “sanat uzun hayat kısa” ömründen, çocukluk ve yetişme devrine ait, uzunlu-kısalı geriye dönüş sahneleriyle kesitler sunan “Tolkien”i ismine birinci kere rastladığım Dome Karukoski yönetmiş, senaryoysa David Gleeson-Stephen Beresford imzalı. Sinemadaki dikkatimi çeken bir gaf da, gençliğini Harry Gilby’nin canlandırdığı, Tolkien’in gözleri kahverengiyken, başroldeki güzel ve çabalı Nicholas Hoult’un temel Tolkien’i oynadığı, yetişkin halinde mavi gözlü oluşu!
‘Kül En Saf Beyazdır’
Geçen yıl Cannes’da adeta gövde gösterisi yapan Uzakdoğu Asya sinemasının şenlik festival dolaşan, en beğenilen sinemalarından biri olan “Jiang Hu Er Nv-Ash is Purest White” yani “Kül En Saf Beyazdır”, mahallî bir mafya reisine tutkun Qiao (Tao Zhao) ismindeki bir bayanın uzun yıllara yayılan, tutkulu aşkını bahis edinen, birinci bakışta romantik olarak nitelense de, dramayla kabahat sineması ortası bir kategoriye konabilecek bir Çin-Fransa ortakyapımı. Günümüz Çin sinemasının (benim pek tanımadığım ama) uzmanlarca kıymetli addedilen yazar-yönetmenlerinden Jia Zhangke’nin yazıp yönettiği “Kül En Saf Beyazdır”, John Woo, Johnnie To üzere Hong Kong’lu direktörlerin, şiddet öğesini, “vur-kır”ı öne çıkaran ve “Jianghu” denen, Çin adabı mafya sinemalarının izini sürüyor. Mafyacı Bin’in (Fan Liao) sevgilisi Qiao, silah edinmenin yasak olduğu Çin’de bir meydan hengamesine karışan Bin’i korumak için onun silahını kullanarak Bin’i kurtarıyor, böylelikle kendini feda ederek Bin uğruna 5 yıl mahpusa giriyor. Lakin çıktığında kaypak ve ismi Bin onu biraz görmezden geliyor. Aşk, sadakat, ihanet ve bencilliğin öne çıktığı, hüzünlü bir kırık aşk öyküsü olarak özetlenebilecek sinema, uzun, çok konuşmalı sahnelerinden çok görselliği ve başroldeki, direktörün 20 yıldır beğenilen oyuncusu olagelen Tao Zhao’nun performansıyla göz dolduruyor. Çin’in kapitalist dönüşümü fonunda geçen ve yarattığı (yer yer arabeskleştiği de söylenebilecek) duygusal atmosferle giderek kara sinemadan aşk sinemasına dümen kıran “Kül En Saf Beyazdır”, direktör Jia Zhangke’nin sinemasında bir zirve-film sayılıyor eleştirmenlerce.
