3.5 MİLYON
Bireysel kredi yahut kredi kartı borcunu ödememiş kişi sayısı
Türk Psikologlar Derneği İstanbul Şube Lideri Klinik Psikolog Dr. Serap Altekin, ekonomik krizlerin ve belirsizliklerin insan psikolojisine tesirlerini, gerilimle baş etmek için tekliflerini anlattı.
– Belirsizlikler insan psikolojisini nasıl tesirler?
Belirsizilikler gerilim kaynağıdır. Toplumsal travmaların, politik ve ekonomik krizlerin beraberinde getirdiği belirsizlik ve tedirginlik ortamı, toplumun her kesitinde, insanların günlük hayata dair kaygılarını ve geleceğe ait korkularını artırır.
Belirsizlik etkisi
Uykularda bozulma, makus hayaller ve kabuslar, gece diş gıcırdatma, iştahta azalma ya da artma, baş ağrısı, midede yanma ve bulantı, deri döküntüleri üzere somatik şikayetler gerilime bağlı olarak gözlenebilen en yaygın reaksiyonları ortasındadır. Ayrıyeten ekonomik krizlerin ve belirsizliklerin yaşandığı böylesine güç periyotlarda sık gözlenen bu ağır gerilim, insanların bağışıklık sistemini zayıflatarak dirençlerini düşürebilir ve fizikî hastalıklara daha kolay yakalanmalarına ve daha güç atlatmalarına neden olabilir.
– İşsizlik nasıl etkiliyor?
İşsizlik ve iş hayatında yaşanan sorunlar, bir yanda toplumsal hayattan geri çekilmeye ve yalnızlaşmaya neden olurken, öbür yanda yaşanan geçim külfetleri aile içi sıkıntıları tetikleyebilir. İçinden çıkması güç bu kısır döngü insanların gitgide daha karamsar, daha çaresiz ve umutsuz hissetmesine neden olabilir.
Ekonomik krizlerin yaşandığı devirlerde intihar oranlarında bir artış gözlemlenir, bu yalnızca Türkiye’ye has bir durum değildir, dünyanın çabucak hemen her yerinde bu istatistiksel yan yanalık birebirdir. Lakin şunu unutmamak gerekir ki intihar karmaşık -yani çok faktörlü- bir olgudur; kolay neden-sonuç münasebetleri kurarak açıklamak mümkün değildir. Fark edilmemiş ve tedavi edilmemiş depresyon, politik ve ekonomik krizler üzere sıkıntı devirlerde, geçim derdi ve gelecek tasası ile tetiklendiğinde büyük bir risk kaynağı haline gelebilir.
Şans oyunları
Ekonomik krizlerin olduğu periyotlarda, korku, çaresizlik ve ümitsizlik arttıkça beşerler etraflıca düşünmeden ve gereğince muhakeme etmeden dürtüsel kararlar almaya daha eğilimli olabilir, bu da insanları kusur yapma ve hatta maddi manevi ziyan görme riskleri ile karşı karşıya bırakabilir. Dolandırıcılık mağduru insanların sayısının kriz periyotlarında artmasının nedenlerinden biri de budur. Kumar ve baht oyunları oynamak, para kazanmak için türlü yatırım araçlarına yönelmek bir yandan gelecek telaşını gidermek için başvurulan şeyler olsa da bir yandan da başlı başına öteki bir gerilim kaynağına dönüşür, zira önemli iniş ve çıkışlar, ani ve büyük kayıplara neden olabilir, bu da ruh sıhhatini olduğu kadar insanların fizikî sıhhatini da olumsuz tarafta etkileyebilecek bir gerilim kaynağıdır
DAYANIŞMA AYAKTA TUTAR
– Psikoloğa müracaatlar arttı mı, insanlara ne yapmalarını öneriyorsunuz?
İhtiyacın arttığı elbet. Lakin maddi zorluklar nedeniyle bu erteleniyor. Yapılabilecek birinci şey öncelikli olan şeyleri belirlemek ve hayat idaresini mümkün olduğunca bu çerçevede sadeleştirmek olabilir.
Bir öbür manalı ve yararlı şey insan temasıdır. Sıkıntı vakitlerde sevdiğimiz insanlara daha çok muhtaçlık duyarız; birbirimizle daha çok vakit geçirmek, daha samimi ve daha derinden konuşabilmek ve dayanışmak bizi ayakta tutan en büyük güç kaynaklarımız olur.
İyi bildiğimiz şeyleri uygun yapmaya devam etmek de yapılabilecek en sade lakin en somut şeylerden biridir.
Ayrıca insanlık tarihi boyunca, tıpkı karanlık ve aydınlık üzere, uygun vakitler ve sıkıntı vakitler da birbirini kovalar. Hatta pek çok buluş ve icat da sıkıntı vakitlerde ortaya çıkar; krizler ve getirdiği zorluklar insanlarda yaratıcılığı besleyebilir ve potansiyellerini keşfetmelerine de hizmet edebilir.
