Hafta sonu yaymlanan Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle Merkez Bankası Başkanlığı vazifesine atanan Murat Uysal’ın 2001 yılında yazdığı yüksek lisans tezinde intihal yaptığı ve tezin değerli kısmında birkaç kaynaktan aldığı metinleri kullandığı tarafındaki tezler, yeni liderin akademik geçmişinin tartışılmasına yol açtı.
Uysal’ın yüksek lisans tezi ve intihal tartışmasıyla ilgili bilinenleri derledik.
Murat Uysal’ın yüksek lisans tezinin konusu neydi?
Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü’nde yüksek lisans programını tamamlayan Murat Ünsal, Tezinin savunmasını 3 Ekim 2001’de yaptı ve tez heyeti tarafından başarılı bulundu.
Tezin konusu “Enflasyon hedeflemesi: Dünya’da ve Türkiye’deki Uygulamaları” idi.
Uysal tezinde enflasyon hedeflemesinin gelişmiş ülkelerde ve gelişen ülkelerde nasıl kullanıldığını inceliyor ve bu uygulamanın merkez bankalarının para siyaseti stratejileri açısından avantajları ile dezavantajlarını sıralıyor.
Tezde ayrıyeten Türkiye’deki enflasyon hedeflemesi tecrübesine de yer veriliyor.
Uysal’ın tez danışmanı ise Prof. Dr. Erişah Arıcan. Arıcan, 1998 – 2005 yılları ortasında Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü’nde Müdür Yardımcılığı ve İdare Konseyi Üyeliği yaptıktan sonra, 2006 – 2015 periyodunda Enstitü’nün müdürlüğünü yapmıştı.
Erişah Arıcan geçen yıl Varlık Fonu İdare Konseyi üyesi, bu yıl ise Borsa İstanbul İdare Şurası Lideri olarak atandı.
Murat Uysal hakkındaki intihal bulguları nasıl ortaya çıktı?
İntihal konusu birinci defa Ankara Üniversitesi İktisat Kısmı’ndan öğretim üyesi Kemal Kızılca tarafından Twitter’da gündeme getirildi.
Kızılca, Uysal’ın tezi ile Merkez Bankası ekonomistleri Ferya Kadıoğlu, Nilüfer Özdemir ve Gökhan Yılmaz’ın yazdığı raporlardaki benzerliği “Gerçekten şaşırtıcı!” olarak niteledi.
Resimde soldaki metin, TCMB'den Ferya KADIOĞLU, Nilüfer ÖZDEMİR ve Gökhan YILMAZ'ın 2000'de yazdığı bir rapordan. Sağdaki metin ise TCMB'nin yeni başkanı Sn. Murat Uysal'ın y.lisans tezinden (2001). Benzerlik gerçekten şaşırtıcı! pic.twitter.com/dklyxkmu3r
— kizilca.bsky.social (@fkkizilca) July 6, 2019
Ardından siyaset ve iktisat analisti Can Okar, Twitter’dan paylaştığı bildirilerde Uysal’ın tezi ile ABD’li ekonomist Frederic Mishkin ve bir öteki Merkez Bankası araştırmacısı olan Melike Altınkemer’in kaleme aldığı akademik çalışmalar ortasındaki benzerlikleri ortaya koydu.
https://twitter.com/canokar/status/1148116373677232128
Mishkin’in Mart 2000’de yayımlanan “Gelişen Piyasa Ülkelerinde Enflasyon Hedeflemesi” başlıklı makalesinin girişi ile Murat Uysal’ın tezinin İngilizce özetinin girişi teğe bir birebir paragraflardan oluşuyor.
Uysal’ın tezinin İngilizce özetinin ‘Sonuç’ kısmı de tekrar Mishkin’in makalesinin son paragrafıyla teğe bir örtüşüyor.
Mishkin’in makalesi, Uysal’ın tezinin Kaynakça kısmında yer alsa da, İngilizce özetteki kısımlarda rastgele bir referans verilmiyor.
Benzer formda Merkez Bankası araştırmacılarının imzalarıyla yayımlanan makalelerin kısımları de Uysal’ın tezinde değişiklik yapılmadan ve referans gösterilmeden kullanılıyor.
Getty Images ABD’li ekonomist Frederic Mishkin, New York’taki Columbia Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak vazife yapıyor. Murat Uysal’ın tezinde, Mishkin’in 2000 yılında kaleme aldığı makaleden kapsamlı alıntılar bulunuyor. Melike Altınkemer’in İngilizce olarak kaleme aldığı makalenin “Enflasyon hedeflemesi gerçekçi bir seçenek mi?” sorusuna karşılık aranan kısmı, Murat Uysal’ın tezinin İngilizce özetinde “Türkiye’de enflasyon hedeflemesi” başlığı altında kullanılıyor.
Söz konusu kısımda enflasyon hedeflemesinin muvaffakiyete ulaşabilmesi için iki ön şartın bulunduğu, bu şartlardan birincisinin merkez bankası bağımsızlığı, ikincisinin ise enflasyon dışında kur üzere öteki bir değişkende hedefleme yapılmaması olduğu belirtiliyor.
Altınkemer’in makalesinden kısımlar Uysal’ın tezinde kullanılsa da, Melike Altınkemer’in “Dalgalı kur krizini nasıl yönettiler: Kore, Meksika ve Brezilya örnekleri” isimli makalesi Uysal’ın tezinin kaynakçasında da bulunmuyor.
İntihal nedir?
‘Akademik hırsızlık’ ya da ‘bilimsel sahtecilik’ olarak da nitelenen intihal, öbür bireylerin söz, çıkarım ve fikirlerini kaynak göstermeden akademik yayınlarda kullanmak olarak tanımlanıyor.
Marmara Üniversitesi’nin Lisans Üstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği’nde de intihal, “Başkalarının fikirlerini, metotlarını, datalarını yahut yapıtlarını bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen yahut büsbütün kendi yapıtı üzere göstermek” olarak tanımlanıyor.
Akademik yayınlarda, yararlanılan kaynakların dipnot ve kaynakça kısımlarında gösterilmesi isteniyor. Bu referansların verilmediği ve farklı yapıtların kopyalandığı yayımlarda intihal yapılmış oluyor.
Getty Images Türkiye’de intihalin cezası ne?
Türkiye’de intihal yaptığı tespit edilen öğrenciler ve öğretim üyeleri için farklı yaptırımlar uygulanıyor.
Öğrencilere uygulanan yaptırımlar konusunda yetki Yüksek Öğretim Kurumu’na verilmiş durumda.
2013 yılına kadar intihal yaptığı tespit edilen öğrencilere yarım yıl uzaklaştırma cezası verilebiliyordu. 2013’te yapılan yasal düzenlemeyle birlikte intihale verilen cezanın belirlenmesi esnek hale getirilmişti.
İntihal hatası, disiplin cürümleri altında sınıflandırılmış ve disiplin cezası gerektiren aksiyonlar için “bir haftadan bir aya kadar uzaklaştırma, bir yarıyıl yahut iki yarıyıl uzaklaştırma, yükseköğretim kurumundan çıkarma” yaptırımlarının uygulanabileceği kararlaştırılmıştı.
Uysal’ın tezini verdiği Marmara Üniversitesi’nin Lisans Üstü yönetmeliğinin intihalle ilgili kısmında “Enstitü kelam konusu teze ait intihal yazılım programı raporunu alarak danışmana ve heyet üyelerine gönderir. Rapordaki datalarda gerçek bir intihalin tespiti halinde münasebeti ile birlikte karar verilmek üzere tez enstitü idare şurasına gönderilir” deniyor.
Getty Images Angela Merkel’in en yakın destekçilerinden birisi olan eski Almanya Savunma Bakanı Karl-Theodor zu Guttenberg, 2011’de patlak veren intihal skandalı üzerine istifa etmek zorunda kalmıştı. Almanya ve Macaristan’daki intihal skandalları
Küresel manada en çok ses getiren intihal skandallarından birisi Almanya’da gündeme gelmiş ve Başbakan Angela Merkel’in yakın müttefiklerinden Karl-Theodor zu Guttenberg’in doktora tezinde intihal yaptığı ortaya çıkınca Guttenberg 2011 yılında istifasını vermişti.
Guttenberg’in tezini aldığı Bayreuth Üniversitesi, intihalin ortaya çıkmasının akabinde hekim unvanını geri almıştı.
Kasım 2011’de Guttenberg aleyhine kamu davası açılmış, fakat Guttenberg’in vakıflara 20 bin euro bağış yapmayı kabul etmesi üzerine dava düşürülmüştü.
2012 yılında ise Macaristan Cumhurbaşkanı Pal Schmitt hakkında intihal suçlaması yapılmıştı.
1992 yılında çağdaş Olimpiyat oyunları ile ilgili bir doktora tezi kaleme alan Schmitt’in tezinin iki farklı akademisyenin çalışmalarından alındığı tespit edilince, Schimitt’in üniversitesi Semmelweis Üniversitesi Cumhurbaşkanı’nın doktora unvanını geri almıştı.
Schmitt, 2012’de Parlamento’da yaptığı konuşmada ‘kişisel konuları’ münasebet göstererek sembolik değeri olan Cumhurbaşkanlığı vazifesinden istifa ettiğini açıklamıştı.
- Reuters, Merkez Bankası Lideri Murat Uysal’ı ekonomistlere sordu: ‘O ekonomistten çok bir bankacı’
- Görevden alınan Merkez Bankası Lideri Murat Çetinkaya nasıl bir para siyaseti izledi?
- Merkez Bankası Lideri Murat Çetinkaya, Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle vazifeden alındı
