“‘Sizin üzere insanların devranı bitti’: Türkiye aydınlarını nasıl tasfiye etti” başlıklı haber tahlilde Mülkiye için “Yüz yıldan fazla bir müddettir – Erdoğan rejimi yok etmeye girişene kadar – bir siyaset bilimi okulu Türkiye’nin yönetenler sınıfının eğitiminde en değerli kurumdu” dendi.
Haberde, eski öğretim üyeleri İlhan Uzgel, Canberk Gürer, Elçin Aktoprak ve Kerem Altıparmak’ın misyondan alınış süreçleri bu isimlerle birebir görüşülerek aktarıldı.
Fakülteden çok daha fazlasıydı, devlete adam yetiştiriyordu
24 Temmuz tarihli haber tahlil özetle şöyle:
“Mülkiye nihayetinde bir akademik fakülteden çok daha fazlasıydı; Türk devletine yöneticiler, devlet adamları, hukuk adamları ve siyaset tarihçileri yetiştiriyordu. Mülkiyeliler Türk devletinin nasıl çalıştığını anlamakla kalmıyordu, bir dereceye kadar Türk devletinin de kendisiydi. Türkiye’nin birinci anayasaları oluşturulurken sürece dahil olanların birçoğu Mülkiye mezunuydu.
Türkiye’nin ABD-Türkiye münasebetleri konusunda en kıymetli uzmanlarından ve ‘Ulusal Çıkar ve Dış Politika’ üzere kıymetli kitapların müellif ve editörlüğünü yapmış İlhan Uzgel de kovulduğu 7 Şubat 2017’ye kadar 30 yıl boyunca gururla Mülkiye’de öğretim üyesi olarak çalıştı. Türkiye’nin 150 bin akademisyeninden 6 bin kadarı da Uzgel’le emsal bir yazgısı paylaştı.
Demokrasi umuduyla…
Birçok Türk akademisyen ülkelerinin bir gün bir demokrasi olmasını umarak büyüdü. Sosyoloji yahut ideoloji okudular, uzlaşmazlık çözümlenmesi, barış inşası, azınlık hakları, sivil toplum oluşturulması üzere mevzular üzerine uzmanlaştılar.
Siyasal bilimler yahut tarih doktorası yaparak liberal görüşlü üniversitelerde gelecek jenerasyonların kendilerinden daha da demokratik olması için uğraştılar. Yeterli idare uygulamaları, adil bir yargı sistemi, özgür basın, insan hakları ve bayan hakları üzere mevzulara inandılar. Bu demokratikleşmenin bir kesimi olduğunuz ya da bu sürecin dışında kaldığınız bir anlayış vardı.
Türkiye’de acılı ve adım adım bir demokrasinin inşasında yer alanlar küçük ve tutkulu bir gruptu lakin tecrübelerini Polonya’dan Tayvan’a demokratikleşmekte olan ülkelerdeki beşerlerle birlikte tüm dünyayla paylaştılar.
Üniversiteleri dağıtmak çok daha zor
Otoriter bir devlet tüm bu demokratik tiplerden kurtulabilir – mahpusa atar, dava açar – lakin hükümetin eninde sonunda bu tip bireyler yetiştiren kurumlara saldırması gerekir. Gazeteleri satın almak kolay olabilir. STK’ları da kapatabilirsiniz. Lakin üniversiteler dağıtması çok daha sıkıntı kurumlardır.
Erdoğan ve müttefiklerinin kapsamlı tasfiyeyle yapmaya çalıştığı da tam olarak bu. Binlerce akademisyen işini, seyahat etme hakkını kaybetti, pasaportları iptal edildi. Kamu yahut özel üniversitelerde bir daha çalışamaz hale geldiler. Haklarında açılan ve hala devam eden yasal süreçler bu insanları arafta bıraktı. Yurt dışında olanların birçoğu geri dönmedi. Basında isimlerinin geçmesinden hatta gazetecilere konuşmaktan korktular. Kimileri mahpusa mahkum edildi. En az biri intihar etti.
Ankara Üniversitesi’nden tasfiye edilen 90 kadar akademisyenin 36’sı Mülkiye’dendi. Bu da 160 yıllık fakültenin özel bir gaye haline geldiğine ait kuşkuları çoğalttı.
YÖK faktörü
1980’li yıllarda İlhan Uzgel üzere öğrenciler Mülkiye’ye girdi ve profesörlüğe kadar yükseldi. Ama bu süreçte hükümetin denetiminde olan ve üniversiteleri merkezi bir denetime almak için kurulmuş YÖK isimli kuruma üniversitelere giriş imtihanlarından takımlarla ilgili kararlara birçok yetki verildi. Mülkiye sağ ve sol diye ikiye ayrıldı.
AKP Türk bürokrasisiyle Mülkiye’nin bağını kopardı
Kısa bir müddet sonra ise sahne gerisinde bir şeyler olmaya başladı.
Üzgel “Mülkiye’nin Türk bürokrasisiyle bağı 2004 üzere kopmaya başladı. AKP bu bağı kopardı. Kendi adamları bürokrasiye hâkim olmaya başlad” diye anlatıyor.
Eski Mülkiye akademisyeni Elçin Aktoprak “Ben Mülkiye’de büyüdüm. Bu yerleşkede ülkenin geri kalanında olmayan bir özgürlük vardı” diyor.
Kadınlar, feministler, eşcinseller, Kürtler ve solcular da emsal halde tanım ediyor Mülkiye’yi.
Kürtler, ‘dağ Türkleri’ olarak anıldı
Aktoprak’ın Mülkiye’de misyon yaptığı periyotta bilhassa Kürt sorununa ait radikal bir hava oluştu. Türkiye Cumhuriyeti kurulurken Kürtler katliamlara kurban oldu ve ‘dağ Türkleri’ olarak anıldı. Türkçe konuşmaya zorlandılar. Ülkenin güneydoğu bölgesi ekonomik manada ihmal edildi. 1970’lerde Kürt olmayı kabullenme hakkı için lobi yapmak ve Türk devletinden ayrılmak için uğraş etmek hedefiyle – kendisi de Mülkiyeli olan, Abdullah Öcalan tarafından – ayrılıkçı terörist bir küme, PKK kuruldu. Sonra bir kısır döngü meydana geldi. Türk ordusu köyleri yaktı ve Kürtleri azap edip öldürdü, PKK da güvenlik görevlilerine saldırıp köy meydanlarını terörize etti.
2000’lerde Erdoğan’ın liderliğinde hükümet PKK ile ‘çözüm süreci’ başlattı.
Aynı devirde Kürt öğrenciler üniversitelere girmeye başladı. Bilhassa Ankara Üniversitesi bu öğrenciler için çok cazipti. Bağlantı, eğitim, hukuk, siyasal bilimler üzere tıpkı yerleşkedeki kısımlara girdiler.
20’li yaşlarda gençler en güçlü siyasetçilere direkt karşı gelebiliyordu
Mülkiye’nin İnsan Hakları Merkezi Avrupa Birliği’nden temsilcilerin de iştirakiyle ‘kamu sivil toplum diyaloğu’ konferansı düzenledi. Başbakan yardımcısı – devrin başbakanı Erdoğan’ın yardımcısı – Cemil Çiçek’in de konferansa katılması istendi.
İnsan Hakları Merkezi’nin o zamanki yöneticisi Kerem Altıparmak “Biz davet etmedik ancak iştirakini kabul etmek zorundaydık. Lakin aktiflikten evvelki gece öğrencilerimden biri ‘Hocam, yarınki aktifliğinizi protesto edeceğiz sanırım’ dedi. Ben de ‘Tamam’ dedim. Onların ismine karar veremezdim. Barışçıl protesto öğrencilerin hakkıydı” diye anlatıyor.
Ertesi gün Çiçek konuşmak için kürsüye çıktığında, öğrenciler teker teker ayağa kalkıp kelamını kesti. Eleştirel sorular alkışlandı.
Protesto üzerine Çiçek ayrılmaya karar verdi. Rektör ve Mülkiye dekanı da Çiçek’e çıkışa kadar eşlik etti. Ancak hepsi buydu, kimse cezalandırılmadı. Soruşturma açılmadı. Türkiye’de akademiler ortasında uzun müddet Mülkiye üzere kurumlar vardı. 20’li yaşlardaki gençler ayağa kalkıp konferans salonlarında ülkenin en güçlü siyasetçilerine direkt karşı gelebiliyordu.
Eskiden içki içenler, su içmeye başladı
2012 yılında Ankara Üniversitesi’nin rektörlüğüne Erkan İbiş getirildi. Seküler bir ömür üslubu vardı ve eşi türbanlı değildi. Dalkavuk bir AKP’liye benzemiyordu. Ancak o periyotta Türkler güçlü devlet durumlarında kalabilmek için beklenenleri yapmaları gerektiğini anlamaya başladı.
Bir vakitler alkol içenler artık içme suyunu tercih ediyordu. Bir vakitler yerleşkedeki şovlara müsaade veren rektörler artık bu şovları yasaklayabiliyordu.
Erdoğan’a rakip merasimin iptali istendi
İbiş okulun açılış gününde beklenmedik bir halde devrin başbakanı Erdoğan’ı açılış merasimine konuşmanı olarak çağırmıştı. Erdoğan üniversitelerde bu çeşit merasimlere katılırdı lakin Ankara Üniversitesi için bu durum yeniydi.
Bir küme Mülkiye profesörü başka bir açılış merasimi yapmaya karar verdi – tam Erdoğan’ın konuşmasıyla tıpkı anda. Bu toplantının ismine da ‘Ünivesitelerde Söz Özgürlüğü’ dediler ve 17 yıl boyunca ayrılıkçılığı savunduğu için mahpus yatan muharrir ve sosyolog İsmail Beşikçi üzere konuşmacıları davet ettiler. Konferansın iptal edilmesi istendi. O vaktin dekanı Yalçın Karatepe buna karşı çıktı.
Gezi’den sonra Erdoğan ülkeyi, rektör üniversiteyi ‘tek-adamlaştırmaya’ başladı
Fakültenin bilhassa de AKP hükümeti zıddı Seyahat Parkı şovlarının olduğu 2013 yazından sonra rektörle bağlantıları bozuldu.
Eski Mülkiye akademisyeni Canberk Gürer “Erdoğan Gezi’den sonra ‘ülkeyi tek-adamlaştırma’ sürecini başlattı. Bizim rektörümüz de üniversiteyi ‘tek-adamlaştırma’ya başladı’ diye anlatıyor.
‘Nemfoman’ı gösterince ‘sapkın’ ve ‘sapık’ diye betimlendiler
Mülkiye’nin İnsan Hakları Merkezi tabir özgürlüğü için Lars Von Trier’in ‘Nemfoman’ sinemasının gösterimini gerçekleştirdiğinde – sinema Türkiye’de yasaklanmıştı – eleştirmenler hem sineması hem fakülteyi ‘sapkın’ ve ‘sapık’ üzere sözlerle betimledi.
Ve barış bildirisi…
2016’nın başlarında hükümetin PKK ile savaşına karşı başlatılmış bir dilekçe akademisyenler tarafından imzalandı.
Kendilerine ‘Barış Akademisyenleri’ diyen bu akademisyenler dilekçeye “Bu suça ortak olmayacağız” başlığını attı.
Dilekçeyi Türkiye’de 2 binin üzerinde akademisyen imzaladı.
‘Tutuklanırsan ailenden kimle irtibata geçelim, diye sormaya başladılar’
Eylül 2016’da binlerce beşerle birlikte Ankara Üniversitesi öğretim takımından da 21 kişi kovuldu. Ortalarında Mülkiye’li asistan öğretim vazifelileri de vardı.
Aktoprak herkesin o günlerde çok huzursuz olduğunu belirterek şunları söylüyor: “Avukatlar da dahil herkes bize ne yapmamız gerektiğini, söylemeye başladı. ‘Tutuklanırsan ailenden kimle bağlantı kurmalıyız. Bildirilerinde ne var? Meskeninde ne var?’ Hepimiz ne olduğunu anlamaya çalışıyorduk.”
‘ÖSYM kovulmamdan bir ay evvel beni Twitter’da engelledi’
Gürer “ÖSYM kovulmadan bir ay kadar evvel beni Twitter’da engelledi” diyor.
Profesörler her gün Resmi Gazete’den kovulup kovulmadıklarına bakıyordu.
‘Üzgünüz hocam, siz de kovulanlardansınız’
Aktoprak ve Gürer 7 Şubat 2017’de 27 öteki akademisyenle birlikte kovuldu. Yerleşkede büyük şovlar oldu ve polis biber gazıyla müdahale etti. Aktoprak okula girmeye çalıştığında güvenlik vazifelileri “Üzgünüz hocam, siz de kovulanlardansınız” diyerek yerleşkeye almadılar.
“Mülkiye her vakit tenkit demekti, lakin artık bu mümkün değildi” diyor Aktoprak.
Üniversite’den hocalara ‘Müfredata uyun, çizgiyi geçmeyin’ mektubu
Akademisyen takımında kalanlardan biri Kerem Altıparmak’tı. Şu anda AİHM’de 100 kadar Türkiye vatandaşını temsil eden avukatlardan biri. Mülkiye’den kovulmadı fakat geçen yıl istifa etti: “Üniversite tüm akademisyenlere bir mektup göndererek imzalamaya zorladı – mektupta müfredatta sonları geçmemeleri konusunda uyarılıyordu akademisyenler.”
Tüm bu atmosfer Türkiye’de yeni bir beyin göçünü tetikledi. Binlerce toplumsal bilimler ve bilim akademisyeni ülkeyi terk etti.
(Kaynak: Diken)
