İran’ın yarı resmi haber ajansı Fars, İngiliz petrol tankerine İhtilal Muhafızları Ordusu güçleri tarafından müdahale edildiği anın imgelerini yayımladı. Görüntüde, hız tekneleriyle geminin etrafının sarıldığı, helikopterden de yüzleri maskeli İran askerlerinin gemiye indirildiği görülüyor.
ABD’nin milletlerarası nükleer muahededen çekilmesi ve İran’a yaptırımlarını ağırlaştırmasının akabinde Tahran-Batı çizgisinde yükselen tansiyon, dünya petrol ticaretinin kritik güzergâhı Hürmüz Boğazı’nda global ölçekte kriz yaratmaya devam ediyor. İran İhtilal Muhafızları’nın cuma günü Hürmüz’de “Stena Impero” isimli İngiliz tankerini 23 mürettebatıyla birlikte alıkoymasınının akabinde taraflar atacakları adımları masaya yatırıyor. İngiltere de Cebelitarık’ta Suriye’ye ambargoyu deldiği gerekçesiyle İran gemisini alıkoymuş durumda.
‘Gemi Umman sularındaydı’
İran’ın İngiltere elçisi Hamid Baeidinejad, Twitter’dan yayımladığı bildiride, “Londra hükümeti, tanker sıkıntısının ötesinde iki ülke ortasındaki tansiyonu artırmayı isteyen iç siyasi güçleri sonlandırmalı. Lakin İran, farklı tüm senaryolara karşı hazırlıklı ve dayanıklıdır” tabirlerini kullandı.
Öte yandan Londra cephesinin ekonomik yaptırımları da içeren farklı seçenekleri değerlendirdiği haberleri de gündeme yansıdı. İran Savunma Bakan Yardımcısı Tobias Ellwood “Tüm seçenekleri değerlendiriyoruz” açıklaması yaparken Telegraph gazetesi de Londra hükümetinin Tahran’a bir ekip ekonomik yaptırımlar açıklamaya hazırlandığı argümanına yer verdi.
İngiltere’nin Birleşmiş Milletler (BM) daimi temsilcisi ise Hürmüz Boğazı’nda yaşanan tanker krizini BM Güvenlik Konseyi’ne taşıdı. Kurula sunulan mektupta petrol tankerinin alıkonulduğu sırada Umman karasularında olduğu belirtilerek “Uluslararası hukuk, seyir hakkının engellenmemesi gerektiğini vurguluyor, bu nedenle İran’ın hareketi yasadışı bir müdahaledir” denildi. Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Mass da İran’a sağduyu daveti yaptığı açıklamasında, “Burada kelam konusu olan bir savaşı önlemek. Avrupalı partnerlerin ve bölgedeki devletlerin tüm eforları da buna yönelik” sözlerini kullandı.
NATO’dan İran İhtilal Muhafızları’na “gemileri derhal bırakma” daveti yükselirken Umman da tarafları gerginliğin diplomatik yollarla çözmeye davet eden bir açıklama yayımladı. İranlı yetkililer ise geminin özgür bırakılmasının mürettebatın kendileriyle işbirliği yapıp yapmamasına bağlı olduğunu kaydetti. Tankerde bulunan 23 kişinin de sıhhat durumunun yeterli olduğunu duyurdu.
Riyad, tankeri özgür bıraktı
Bu ortada, İran’ın bölgedeki yükselen nüfuzunu kırma siyasetinde ABD’nin en güçlü müttefikleri ortasında bulunan Suudi Arabistan’dan tansiyonu düşürücü bir atak gelmesi dikkat çekti. Suudi Arabistan, 30 Nisan’da Cidde’de alıkonulan İran’a ilişkin “Happiness 1” isimli petrol tankerini hür bıraktığını duyurmasının akabinde gözler Tahran’a çevrildi. İran, petrol tankerinin inançlı bir formda geri dönüşünü sağladığı için Suudi Arabistan, İsviçre ve Umman idarelerine teşekkür etti.
‘ABD elçisi olma’ uyarısı
Diğer yandan, Başbakan Theresa May’in istifasının akabinde oluşan idare boşluğunun şimdi doldurulamadığı İngiltere’de muhalefetteki Emekçi Partisi’nden İran’la yaşanan tansiyona ait farklı bir çıkış dikkat çekti. Parti sözcüsü Richard Burgon, Washington’ın ağır ekonomik yaptırımlarının akabinde nükleer uzlaşıda taahhüt ettiği uranyum zenginleştirme limitini aştığını duyuran İran’ı tekrar tahlile ikna etmek için İngiltere’nin müspet bir rol oynaması gerektiğini söyledi. “Ancak bu süreçte ABD Lideri Trump’ın elçisi ya da yandaşına dönüşmemeliyiz” diye konuştu.
İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Şık ise Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’un İngiltere’yi bataklığa çekmeye çalıştığını söyledi.
Taraflar ortasında gemi alıkoymaya yönelik tansiyonda birinci perde İngiltere’ye bağlı Cebelitarık özerk idaresinin, İran tankerinin AB’nin Suriye’ye uyguladığı ambargoları ihlal ettiği gerekçesiyle gözaltına alındığını açıklamasıyla patlak vermişti. İran, “Grace 1” isimli tankerin alıkonulmasının “Londra için sonuçları olacağı” ikazında bulunmuştu.
