dha
Ayaz ve Nupelda Güloğlu kardeşler
15 Temmuz Pazartesi günü Tunceli’nin Ovacık ilçesi, Bilgeç Köyü Çakılyayla Mezrası’nda meydana gelen bir patlamada Ayaz ve Nupelda Güloğlu kardeşler hayatını kaybetti.
Jandarma helikopteri ile olay yerinden alınarak Elazığ Fırat Üniversitesi Hastanesi’ne sevk edilen Nupelda da yapılan tüm müdahalelere karşın kurtarılamadı.
Tunceli Valiliği’nden yapılan açıklamada “Ovacık-Bilgeç Köyü Çakılyayla Mezrasında Bölücü Terör Örgütü mensuplarınca toprağa evvelden yerleştirildiği bedellendirilen patlayıcıya basan çocuklarımızdan 8 yaşındaki erkek çocuğumuz Ayaz Güloğlu olay yerinde vefat etmiş; 4 yaşındaki kız çocuğumuz Nupelda Güloğlu ise ağır yaralanmıştır” denildi.
Peki olayın yaşandığı köyle ilgili neler biliniyor? Patlama neden kaynaklanmış olabilir? Türkiye’de ne kadar mayın var ve bunlar ne vakit temizlenecek? Merak edilen bu sorulara karşılık aradık.
BBC
Olay yeri: ‘Yasaklı bölge değil’
Bilgeç Köyü, 1994 yılında boşaltılmıştı.
Güloğlu ailesi beş yıldır hayvanlarını otlatmak üzere bahar ve yaz aylarında bu bölgeye geliyordu. Aile, soruşturma tamamlanana kadar basına konuşmak istemediğini söyledi.
Olayın akabinde başsağlığı ve kınama yayımlayan Tunceli Barosu, Tunceli İnsan Hakları Derneği ve çeşitli STK temsilcilerinden oluşan bir heyet iki kardeşin cenaze merasimine katıldıktan sonra patlamanın yaşandığı köyü ve olay yerini ziyaret etti.
İnsan Hakları Derneği Tunceli Şubesi Lideri Gürbüz Solmaz, hayvancılıkla geçinen aileye köyün bir kilometre uzağında arıcılık yapan diğer bir ailenin misafirliğe geldiğini, çadırda kalan ailenin bu yüzden çocukları oynamaları için dışarı çıkardığını söylüyor:
BBC
Ailenin kaldığı çadır
BBC Türkçe’ye konuşan Tunceli Barosu Lideri Kenan Çetin, olay yerinin Bilgeç Karakolu’na çok yakın olduğunu anlatıyor:
“Bölge yasaklı ya da özel güvenlik bölgesi hudutlarında değil. Konuştuğumuz köylüler, o yerden çok sık insan ve hayvan geçtiğini anlattılar. Zirvelik bir yer olduğu için seyir alanı üzereymiş, patlamanın yaşandığı taşın üzerine oturup çevreyi seyrettiklerini anlattılar ve o olaydan evvel o taşın etrafında rastgele bir şeyin olmadığını söylediler.”
Köylülerle görüşen Baro ve İHD liderleri, gün içinde olay yeri inceleme takımı ve savcılığın patlama yerinde inceleme yapıp patlamaya neden olan cisimden geriye kalan kesimleri topladığını aktardı.
BBC
Bilgeç köyünün uydu görüntüsü
Patlama nedeni: ‘Mayın mümkünlüğü görünmüyor’
Patlamanın neden kaynaklandığı, yapılacak isimli ve kriminal inceleme sonucunda patlayıcının cinsi netleşecek.
Fakat köyü ziyaret eden heyetin müşahedesi, patlayıcının mayın ya da EYP olmadığı istikametinde.
Patlama yerinde hayatını kaybeden Ayaz’ın otopsisine de katılan Baro Lideri Çetin, “Sağ kol beden bütünlüğünden ayrılmış, kız çocuğu da patlamanın şiddetinden uzağa fırlatılmış. Çocuğun beden bütünlüğünde bir şey yok muhtemelen mevt sebebi iç kanama” diyor.
Vücutta oluşan tahribattan yola çıkarak patlamanın cinsinin kestirim edilebileceğini söyleyen Kenan Çetin, bu olayda mayın ya da tuzaklı mayın mümkünlüğünün görünmediğini düşünüyor:
“Bizim gördüğümüz, toprağa gömülü bir mayın ya da patlayıcı değil, zira toprağa gömülü patlayıcıda genelde ayaklarda tahribat olur ancak burada çocuğun kolu gitmiş.
“El bombası, havan topu üzere özgür (ortalığa saçılmış) patlayıcı olabilir, çocuklar buldukları bir cismi taşa vurmak suretiyle patlatmış olabilir.”
BBCPatlamanın gerçekleştiği bölge
İnsan Hakları Derneği Tunceli Şubesi Lideri Solmaz da patlamanın toprağa gömülü bir patlayıcıdan kaynaklanmadığı görüşünde:
“Patlamanın olduğu yerde toprakta çökme, boşluk, çukur yok. Taşta parçalanma, dağılma yok. Küçük bir taş var orada, büyük bir ihtimalle, çocuklar hür denilen mühimmatlardan bulmuş olmalılar. Buldukları bu cismi kırmak için ya taşa vurmuşlardır, ya da taşla kırmaya çalışmışlar, sonrasında da bu üzücü olay yaşanıyor.”
Köy civarında rastgele bir operasyon yahut çatışma yaşanmadığını aktaran Solmaz “Dersim’de iki gün evvel 30’a yakın bölge bir yıllığına güvenlik bölgesi ilan edildi. Ancak burası içinde değil. Bu köy, Ovacık merkezine uzak, ulaşımı çok güç bir yer. 94’te boşaltılmış, sanki o tarihlerden kalma mühimmatlar olabilir mi, bunun araştırılması lazım” diyor.
Tunceli Barosu’nun olayla ilgili açıklamasında Türkiye’de en fazla mayının bulunduğu ilin Tunceli olduğunu vurgulanıyor.
BBC Türkçe’nin Tunceli Valiliği’nden İHD ve Baro yetkililerinin tezleriyle ilgili cevap alma gayretleri sonuç vermedi.
Ottawa kontratı: Türkiye stoklarındaki mayınları imha etti, toprak altındakileri temizleme kelamı verdi
Türkiye’nin Ottawa Mukavelesi kapsamında 2004 yılında BM’ye sunduğu raporda, Tunceli’de bulunan mayın ve anti-personel mayın sayısının 10 bin 557 olduğu belirtiliyor.
Getty Images
BBC Türkçe’ye konuşan Mayınsız Türkiye Teşebbüsü Koordinatörü Muteber Öğreten, Türkiye’nin BM Genel Sekreterliği Ottowa Kontratı Kısmı’na gönderdiği 2018 yılı raporuna nazaran, geçen yıl mayın ve el üretimi patlayıcılar nedeniyle 51 kişinin hayatını yitirdiğini söylüyor:
“28 asker, 12 polis ve toplam 11 sivil mayın mağduru olarak kayıtlara geçmiş. Bu 51 kişinin içinde beşi çocuk, 31 mağdur hayatını kaybetmiş.”
Türkiye toprağa gömülü bir milyon mayın olduğunu söz eden Öğreten, ülke hudutları içinde birinci olarak 1950-55 yıllarında mayın döşemeye başladığını aktarıyor.
Mayınların, Türkiye’nin Doğu ve Güneydoğu Bölgesi’ndeki birçok köy ve mezrada, hudutlar ve askeri tesislerin etrafında gömülü olduğunun altını çizen Öğreten, Türkiye’ye mayınları temizlemesi için 2022’ye kadar ek müddet tanındığını belirtiyor:
“Türkiye, 2004 yılında Ottawa Sözleşmesi’ne taraf oldu. Mayınları çıkarma ve elindeki mayınları imha etme konusunda mukavelenin gereklerini yerine getirmek için 2013 yılında ek müddet istedi. Stoklardaki üç milyon mayın imha edildi, toprak altındaki mayınların çıkartılması için ise 2022’ye müddeti bulunuyor.”
