Adnan Gerger
Gazeteci-Yazar
Araştırmacı gazeteci ve müellif Uğur Mumcu, tam 30 yıl evvel, 24 Ocak 1993’te otomobiline konulan bombanın patlaması sonucu hayatını kaybetti. Suikast hala tam manasıyla aydınlatılmış değil.
Organize cürüm örgütü başkanı olmak suçlamasından hakkında arama kararı bulunan Sedat Peker’in 23 Mayıs 2021’de mevzuyu tekrar gündeme getirmesinin akabinde Mumcu’nun eşi, eski TBMM Başkanvekili Güldal Mumcu, mevzuyla ilgili bilgi sahibi herkesin konuşması ve suikastın aydınlatılması için sonuna kadar gidilmesi davetini yinelemişti. Mumcu, “Çekin tuğlaları yıkılsın duvar, altında kim kalırsa kalsın” demişti.
Gazeteci Adnan Gerger, Uğur Mumcu Suikastının 25’inci yılında, 24 Ocak 2018’te BBC Türkçe’ye mevzuyu pahalandıran bir tahlil kaleme almıştı.
“Ortadoğu, emperyalizmin kol gezdiği, terör örgütleriyle çeşitli istihbarat örgütlerinin kanlı ve kirli oyunlar oynadığı karanlık bir tabansız kuyudur. Bu karanlık ve tabansız kuyuda cinayetler birbirini izler. Halk deyişi ile Ortadoğu’da ‘Kimin eli kimin cebindedir’ bilinmez. Kim, kimi, neden öldürüyor? Bu soruların cevaplarını anında bulmanın imkanı da yoktur. Olaylar yıllar sonra aydınlanır. O da bir kısmı.”
Uğur Mumcu, Musa Anter’in 20 Eylül 1992’de öldürülmesinden sonra kaleme aldığı “Dipsiz Kuyu” başlıklı yazısında bunları yazıyordu.
Suikastın üzerinden 30 yıl geçmesine ve isimli vakit aşımına kısa müddet kalmasına rağmen ne yazık ki; 24 Ocak 1993’teki Uğur Mumcu Suikastı, öbür suikastlar ve birçok kanlı hareket üzere hâlâ aydınlanmadı.
Ben, UMUT (Uğur Mumcu Uzun Takip) Operasyonu’nu başından bu yana takip eden bir gazeteciyim.
Keşke yetkililer, bu operasyona böylesine fiyakalı akrostiş bir isim vermeyi akıl edene kadar suikastı aydınlatma cüretini gösterebilselerdi.
Operasyon çerçevesinde birçok insan yakalandı. Kimisi günahsız olduğunu söyledi, kimisi de poliste-savcılıkta ikrarda bulundu, Pişmanlık Maddesi’nden faydalanmak istedi. Mahkeme safhasındaysa emniyette azap altında söz verdiklerini, hatasız olduklarını ve olaylarla hiçbir kontaklarının olmadığını söylediler.
Birçoğu “zanlı” diye tutuklandı, yargılandı, özgür kaldı.Tetikçilerin bir kısmı yakalanmış olabilir. Fakat bu durum hiçbir vakit suikastın aydınlandığı manasına gelmez ki…
SORULARI SORACAK YETKİLİ BİLE YOK
Bırakın suikastın aydınlanmasını, tam çeyrek asırdır ortada kalan soruları soracak yetkili bile bulamıyorsunuz. İsimli süreç de devam ediyor. Lakin bu sürecin başlangıcında ve çabucak sonrasında da neler yaşandığı bütünüyle kamuoyuna pek açıklanmadı.
Birçok insan bazen maksat şaşırtmak için bazen de kendi ideolojik fikirleri doğrultusunda tezler ortaya attı. Hem de ne tezler. “Bu tezler havada uçuştu” dersek abartmamış oluruz. Fakat şu ana kadar bu argümanlardan hiçbirisi ne elle tutuldu, ne gözle görüldü.
Uğur Mumcu’nun katillerinin yakalandığının resmi olarak açıklandığı UMUT Operasyonu’nun başlamasından tam 3 ay sonra, bu operasyonun nasıl fiyasko olduğunu ortaya çıkardığımda kimse bana inanmak istememişti.
Oysa ben bu bilgileri operasyondan bir numaralı düzeyde sorumlu olan en üst yetkili olan periyodun Ankara Emniyet Müdürü merhum Kemal İskender’den almıştım.
Hemen sonrasında da devrin İçişleri Bakanı Sadettin Tantan ve Emniyet Genel Müdürü Turan Genç bu haberimi teyit etmişlerdi.
‘FİYASKO’ OPERASYON
UMUT Operasyonu’nun “fiyasko” olduğu, katil diye yakalandığı resmen açıklanan iki zanlının yer göstermede yanıldıkları, birbirini tanımadıklarından anlaşılacaktı.
Nitekim daha sonra diğer 2 kişi, suikastı gerçekleştirenler olarak yakalanacaktı.
Ardından da asıl failinin ise yurt dışına kaçtığı ya da kaçırıldığı belirlenecekti ancak hiçbir vakit kamuoyu Uğur Mumcu Suikastı operasyonunda tatmin edici bir karşılık alamayacaktı. Nasıl alsın ki?
Aslında, bu soruyu sormadan evvel yani Uğur Mumcu Suikastı’na gelene kadar Türkiye’de 1988 yılından 1999 yılına kadar bir seri suikastlar zincirini hatırlamamız gerekiyor.
Özellikle Muammer Aksoy, Çetin Emeç, Turan Dursun, Bahriye Üçok, Uğur Mumcu ve Ahmet Taner Kışlalı’nın karakteristik özelliğini göz gerisi etmemek gerekiyor.
Bu şahısların hepsi özgür kanıyı savunan laik aydınlar ve bilim insanlarıydı.
EN DEĞERLİ VE EN KIRILGAN SUİKAST
Şüphesiz Uğur Mumcu Suikastı bu cinayetlerin en değerlisi ve en kırılgan olanıydı. Zira Uğur Mumcu, ulaştığı dokümanları açıklayabilen, ülkede ve bölgede yaşanan olaylar hakkında analitik bir çözümlemeyle hakikat tespitler yapabilen yiğit bir gazeteciydi.
Bu tespitlerden de birçok odak noktası rahatsızlık duyuyordu.
Bu suikastların bir başka kıymetli karakteristik özelliğinin de Türkiye’nin siyasi ve toplumsal ömür biçimini değiştirmek ve kaygının egemenliğini yaratmak olduğu gün üzere ortadaydı.
Suikastın üzerinden tam 30 yıl geçti…
Ne o devirde var olan Devlet Güvenlik Mahkemesi (DGM) Savcısının hazırladığı iddianame, ne de sonradan ortaya atılan diğer öteki tezler….
Hiçbirisi Uğur Mumcu Suikastı sonrasında yürütülen soruşturmada bu kadar çok konuşulmadı, üzerinde düşünülmedi, soru işareti oluşturmadı.
Hâlâ da konuşuluyor, hâlâ da çözülmeyi bekliyor.
‘BIR TUĞLA ÇEKERSEM DUVAR YIKILIR’
Hatta DGM Cumhuriyet Savcısı Dava Çoşkun’un, “Bu işi devlet yaptırmıştır, siyasi iktidar isterse çözülür” kelamları bile “tuğla açıklaması”nın yanında sönük kaldı.
Bu, Uğur Mumcu Suikastının “Pandora kutusu” olarak nitelendirilen ve bu soruşturmanın en çarpıcı gelişmesi olarak kabul edilen; sonradan Adalet Bakanlığı da yapan Mehmet Ağar’ın Emniyet Genel Müdürlüğü’ne atandıktan sonra Mumcu ailesini ziyaretinde Güldal Mumcu’yla görüşmesi sırasında kullandığı bir tabirdi.
Her ne kadar sonradan bu kelamları reddetse de kamuoyunu ikna edemeyen Ağar, soruşturmanın önünde tuğla tuğla duvar örüldüğünü söylediğinde kendisine “Bir tuğla çekin, gerçekler ortaya çıksın” diyen Güldal Mumcu’ya “Bir tuğla çekersem duvar yıkılır” karşılığını vermişti.
O devrin şartlarında haydi tuğlayı kimse çekemiyordu, o duvarın altında kalacak olanlar pek bir fazlaydı. Herkes korkuyordu, bu aşikârdı. Bunu anlıyordum.
O tuğlayı çekmekten korkan insanların, daima birlikte o duvarın altında kalacak olanların o “duvar”ı devlet olarak algılanmasını ve bu mazerete sığındıklarını da anlıyordum.
PEKİ, NEDEN ARTIK O TUĞLAYA DOKUNULMUYOR?
Dokunulmadığı vakit o duvarı “devlet” olarak nitelendirenlerin yerli işbirlikçileriyle kurulan memleketler arası patentli fırınlarda pişirilen ekmeklere yağ sürüldüğü bilinmiyor mu?
Böylesine tuğlalardan inşa edilmiş duvarlardan devlet olur mu? Devlet bu türlü bir töhmet altında nasıl kalabilir?
İşte bunu anlayamıyorum. Herkes unutabilir hatırlatayım: Uğur Mumcu Suikastını çözmek, periyodun İçişleri Bakanı İsmet Sezgin’in tabiriyle, “devletin namus borcuydu”.
Eğer bu ülkenin geleceğine inançla bakılması isteniyorsa, geçmişteki bu suikastların ve kanlı aksiyonların de karanlıkta kalan taraflarının bir an evvel ortaya çıkarılması, gerçek faillerinin bir an evvel tespit edilerek açıklanması gerekir.
Bu suikastlar, her vakit gündemdeki yerini koruyacaktır.
Yoksa o duvar her vakit karşınıza çıkar, o tuğla da…
Adnan Gerger, Uğur Mumcu’yu Kim Öldürdü? (İmge Yayınları-2011) kitabının muharriri.
Bu yazı BBC Türkçe’de birinci olarak 24 Ocak 2018’de yayımlanmıştı.
