Kuzey Denizi’nin asırlardır yorulmaksızın kıyıya taşıdığı kumların oluşturduğu, başı sonu aşikâr olmayan Scheveningen kıyısı uzayıp gidiyor gözümün önünde. Gökyüzüne üç boyutlu serpiştirilmiş üzere duran kül rengi bulutlar, hafif rüzgâr eşliğinde gönülsüzce salınıyor. Hafif çişeleyen yağmura karşın, kasabayı sempatik buluyorum. Denize olan tutkumdan olsa gerek; kıyı boyunca kurulan tüm yerleşim yerleri bana esasen sorgusuzca hoş gelir. Kuzeyin turistik balıkçı kasabasına, her yıl haziran ayının ortalarında tatlı bir telaş hâkim olur. Bayrak Günü (Vlaggetjesdag) olarak kutlanan aktiflikte, dönemin birinci ringa (haring) avına çıkmış teknelerinin limana dönmesi beklenir. Flamalar ve bayraklar ile donatılan teknelerden limana birinci yanaşan teknenin kaptanı, içi ringa dolu fıçıyı kraliçeye sunma onuruna layık görülür. Akabinde sembolik olarak düzenlenen açık artırma sonucu elde edilen gelir yardım kuruluşlarına gönderilir. Bu yıl düzenlenen açık artırmadan 95.5 bin Avro gelir sağlandı. Yalnızca mayıs ve haziran aylarında avlanan ringanın yağ oranı, dönem başlamadan yakalanırsa düşük, dönem sonrası yakalanırsa yüksek olur. Hollandalılar’ın damak lezzetine uygun olabilmesi için balığın yüzde 16 yağ oranına ulaşması beklenir. Hollandalılar neredeyse “milli atıştırmalık” haline gelmiş ringa ziyafetine tutkunlar. Salamura edilen balıklar, ülkenin her tarafına dağılmış balıkçı tezgâhlarından, restoranlardan ve çoğunlukla seyyar sokak karavanlarından temin edilir. Ekseriyetle vakti ve bütçesi çok fazla olmayan Hollandalılar ayaküstü sokakta servis edilen bu lezzeti soğan ve tatlı turşu ile yemeyi tercih eder. Balığı “The Dutch Style” (Hollandalı gibi) yemek isterseniz; kuyruğundan tutup soğana daldırırsınız, sonra da havaya kaldırıp başınızı geriye verip, yavaş yavaş yemeye başlarsınız. Balık kaygan, eti ağızda dağılıveren yumuşak bir yapıya sahip. İtiraf etmem gerekir ki, çiğ olduğu için balık sevmeyenlere tadı tezli gelebilir. Karton tabaklar üzerinde yumuşak ekmek içinde de servis edilen balığın tanesi yaklaşık 3 Avro. Hem hesaplı hem de doyurucu. Geçmiş yıllarda denetimsiz avlanmadan ötürü ringanın kuşağı tükenme tehlikesi ile karşı karşıya kaldı. Lakin alınan tedbirler sayesinde, artık yılda 50 milyara yakın ringa balığı Kuzey Denizi sularında yüzüyor. Gümüşi renkteki bu küçük balık, protein ve Omega 3 açısından güçlü. Hatta bazıları içindeki Omega 3 yağı, kemoterapi ilaçlarının direnç geliştirmesine neden olduğundan, tedavi sürecinde olan hastaların seans öncesi ve sonrası bir mühlet bu balığı tüketmelerinin katiyen önerilmediğini belirtiyor.
Ringa ve Hollanda’nın ortak tarihi
Rivayet olur ki; Hollanda tarihte deniz ticaretinde kazandığı üstünlüğünü ve kolonizasyon ile gelen zenginliğini bir bakıma çelimsiz ringa balığına da borçlu. Eski bir Hollanda deyişine nazaran, Amsterdam ringa kılçıklarının üstüne kuruldu. Nasıl mı anlatalım… Ringa sürüleri her yıl Kuzey Denizi’den Manş Denizi’ne gerçek inerken kıyı boyunca yaşayan Hollandalılara balıkçılık mesleğini edindirir. Balıkçılık geliştikçe gemi üretimi da artar. Gemiler için güçlü yelken kumaşı dokuması, ahşap işlemeciliği, ağ ve halat imali üzere tamamlayıcı yan kesimler beraberinde gelişir. Çıkarlı ringa ticaretinin geliriyle Amsterdam kanallarındaki gösterişli binalar inşa edilir. Günlerce denizde kalan balıkçıların erzağının dayanması ve avlanan tonlarca balığın da uzun mühlet bozulmadan korunması zaruridir. Derken 14. yy’ın sonlarına gerçek salamura ve fıçılama tekniği geliştirilir. Salamura edilmiş ve fıçı içine konmuş ringanın, milletlerarası pazarlara gönderilebilmesi için Rotterdam Limanı’nın birinci temelleri atılır. (Rotterdam şu anda Avrupa’nın en büyük limanı ve her türlü emtia Kıta Avrupa’ya kara ve ırmak yolları aracılığıyla buradan dağıtılıyor.) Ringanın sorumluluğu burada bitmez… Kuzey Denizi, fırtınalı havalarda ağzından köpükler saçan canavara dönüşür. Taşınan kumlarla devamlı yer değiştiren gelgit düzlükleri, bölgenin haritasını istikrarsız hale getirir. Güçlü akıntıların oluşturduğu bariyer adaları ortasında, ansızın istikamet değiştiren rüzgârlar eşliğinde ringanın peşine düşen balıkçılar, çetin kurallar altında denizciliği öğrenir. Ahşap tekneleri ile tahminen de pusulası bile olmadan yalnızca yıldızlara bakarak yol alan denizciler, hiddetli şartlarda hayatta kalma maharetleri geliştirir. Bir defa denize açıldı mı bir daha nerede kara görecekleri muhakkak olmayan denizcilerin, doğaldır ki güçlü besinlere gereksinimi vardır. Natürel ki bu vazife, varlıklı protein ve Omega-3 kaynağı olan ringaya düşer. Erzak sorununu halleden maceraperestler, Kuzey Avrupa ve Baltık ülkeleri ile ticaretini büyütürler. Artık ringadan çok, çok daha kârlı emtiaların ticaretinin vakti gelmiştir. Hollanda; Doğu Akdeniz’de Osmanlı İmparatorluğu kıyılarından, Asya ve Afrika kıtalarına kadar keşfettiği yesyeni coğrafyalardan getirdiği egzotik eserlerle kısa müddette akıl almaz derecede zenginleşir. Kuzey Denizi’nin “vatansever” balığı ringa, Hollandalılara evvel balıkçılığı, sonra denizciliği, akabinde ticareti öğretmiştir. Ringanın kuyruğuna takılıp başlayan macera, bir ulusu Altın Çağı’na taşıyan seyahatinin mihenk taşıdır.
