Ne fahiş artırımlar ne de yılda en az iki sefer artırılan vergi oranları akşamcıları alkollü içki tüketiminden vazgeçirmiyor. Türkiye’de nüfusunun ortalama 10-17 milyonu alkollü içki 20 milyonu ise tütün eserleri kullanıyor.
Araştırmalara nazaran alkollü içecekler ve tütün eserlerinde uygulanan vergi oranlarındaki artışlar tüketimi azaltmıyor. Eserler pahalılaştıkça kaçak esere yönelme de artıyor. Yurttaşlar artan fiyatlara karşı rakıdan biraya, şaraba kadar birçok eseri konutta üretme yoluna gidiyor.
Türkiye, Avrupa’da alkollü içeceklerin en kıymetli satıldığı ülkelerin başında geliyor. 28 Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkede ortalama 100 Avro olan içki fiyatı, Türkiye’de 163 Avro. Satın-alma gücü paritesine nazaran hesaplandığında ise Türkiye alkolde 37 Avrupa ülkesi içinde Arnavutluk’tan sonra en değerli ikinci ülke pozisyonunda. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı datalarına nazaran, 2017’de alkollü içki tüketimi 1 milyar 52 milyon 339 bin 391 litre iken bu ölçü bir yılda sonlu artışla 2018’de 1 milyar 117 milyon 907 bin 350 litreye çıktı.
Tüketimi azaltmaz
Namık Kemal Üniversite-si’nden Prof. Dr. Murat Çetin ve tekrar tıpkı üniversiteden Ersan Özkan’ın yaptığı ve Balıkesir Üniversitesi Toplumsal Bilimler Enstitüsü Dergisi’nde yayımlanan “Türkiye’de Vergi-Tüketim Münasebeti: Alkol ve Tütün Eserlerine Yönelik Bir Saha Araştırması” ile Trakya Üniversitesi Toplumsal Bilimler Dergisi’nde yayımlanan “Alkollü İçecekler Tüketimine Yönelik Bir Saha Araştırması: Trakya Bölgesi Örneği” araştırmaları Türkiye’de artan vergilerin alkol ve sigara tüketimi üzerinde azaltıcı bir tesirinin olmadığını gösteriyor.
Araştırma, alkol ve sigara tüketiminin kısılmasında vergilerin tek başına tesirli olmadığı ve kayıt dışı iktisadın oluşumuna neden olduğunu vurguluyor. Araştırmaya nazaran, Türkiye’de alkollü içecekler ve tütün eserleri üzerinde uygulanan özel tüketim vergilerinin (ÖTV) toplumsal yarar maksadında beklenen fonksiyonelliği tam olarak yerine getiremediği ve tüketici tercihlerine istikamet vermede başarılı bir grafik sergileyemediği görülmekte.
|
Bütçeye katkısı büyük Akın, “Ocak-mayıs devrinde 4.8 milyar TL alkollü içeceklerden, 19.7 milyar TL de tütün eserlerinden toplamışız. Tütün eserlerindeki geçen periyoda nazaran yüzde 21.9 artış var” dedi. |
Vergi sistemi adaletsiz
“Trakya Bölgesi Örneği” araştırmasına nazaran, yurttaşların yüzde 84’ü alkol üzerindeki vergi sisteminin adaletsiz olduğunu düşünüyor. İştirakçilerin yüzde 57.7’si alkollü içeceklerde vergi oranının azaltılması durumunda tüketim tercihinin ve oranının değişmeyeceğini, yüzde 21.6’sı daha fazla tüketeceğini, yüzde 20.7’si ise rastgele bir fikrinin olmadığını belirtiyor. Araştırmada şu tespitlere yer verildi:
– İştirakçilerin büyük bir çoğunluğu alkollü içeceklerde uygulanan vergi oranlarını gerçek bulmadıkları üzere alkollü içeceklerde uygulanan vergi yükünün de fazla olduğu görüşünde.
– Yüzde 57.7’si alkollü içeceklerde vergi oranının azaltılması durumunda tüketim tercihinin ve oranının değişmeyeceğini, yüzde 21.6’sı daha fazla tüketeceğini açıkladı.
– Nüfusun yüklü olarak yüzde 25.5’i ayda bir gün, yüzde 22.1’i ayda dört gün, alkollü içecek tüketiyor. Yüzde 58.7’sinin aylık (0-200 TL) aralığında alkollü içecek ödemesi yapıyor.
– Alkollü içecek kullanan iştirakçilerin yüzde 81.3’nün kaçak alkollü içecek kullanmadığı, yüzde 1.9’unun daima kullandığı, yüzde 16.8’inin de orta sıra kullandıkları görülmekte.
– Kaçak alkollü içecek kullananların yüzde 14.4’ü alkollü içeceklere yapılan vergi artırımlarının tesiri olduğunu belirtiyor.
– İştirakçilerin alkollü içeceklerin tüketimini bırakmalarındaki en büyük etkenin yüzde 65.4 ile sıhhat sıkıntıları ve yüzde 13 ile eş ve çocukların isteklerinin tesirli olduğunu açıklıyor.
