– Arkadaşlığınızdan kelam edelim mi evvel?
Elif: Daima çok yakındık. Üniversitede daha da samimi olduk. Sonra ben bir bankada işe girdim, Yasemin de bana yakın bir şirkette işe girdi. Sonunda Yasemin de benim çalıştığım bankada işe başladı. Kısımlarımız başkaydı fakat tıpkı binadaydık. Sonunda madem ayrılamıyoruz birlikte bir iş kuralım dedik.
-Kokopelli fikri nasıl oluştu?
Yasemin: Gebeyken, sağlıklı besine nasıl erişirim, nereden alışveriş yaparım diye araştırırken, kıssanın bundan ibaret olmadığını anladım. Aydınlandım! Sonrasında permakültür eğitimi aldım ve “bu yol benim gitmek istediğim yol” dedim. Elim toprağa değdi. Bahçe bakımı ve bahçıvanlık derken eğitimler devam etti. Hoş bir seyahatteydim ancak daha fazla beşerle da paylaşmam gerekiyordu. Yer buradan doğ du… Aslında ben şanslıydım. Besin üretiminden o kadar kopuk değildim hiçbir vakit. Küçükken dedemin bahçesi vardı Heybeliada’da. Şimdiki çocuklar patates ağaçta yetişiyor sanıyor…
-Öze dönüş olmuş sizin kıssa…
Elif: Ben de Piyer Loti’de doğdum, ahşap karkas bir konutta. Ekolojik bir meskende doğdum efendim (gülüyor) Babaannemin bir kent bostanı vardı… “Çiçeği böceği sevelim”den öte politik bir konu var aslında. Bunu fark edince kültürel incelemeler üzerine yüksek lisansa başladım. Kariyerlerimizde belirli bir evreye gelmiştik. Yeni bir şey denemek için en uygun fırsattı maddi ve manevi olarak. Yasemin, “hadi gel bence hazırız” dedi. Kurumsal hayatta yeteri kadar acı çektikten sonra bunu hak ettik bence. Yasemin fikir annesi, ben de isim annesiyim.
YAĞMUR SUYU HASADI
– İsim nerden geliyor pekala?
Elif: Kokopelli mitolojik bir karakter. Sırtında tohum çantası, ağzında flütü var. Tohumları flütüyle toprağa ekiyor, rahmeti getiriyor. Bir çok kültürde olan bir karakter… Kentler, kara modüllerinin yüzde üçünde kurulmuş. 2050 için nüfusun yüzde 75’inin kentlerde yaşayacağı öngörülüyor. Bu yüzden Kokopelli Şehir’de. İstanbul’da daima söylenmek yerine, insan yoğunluğunu avantaja çevirebilir miyiz diye yola çıktık. Daima birlikte kompost yapabilir miyiz, toprak üretebilir miyiz? Kentte bunları yapmaya var mısınız?
– Neler yapıyorsunuz pekala?
Yasemin: Arkadaki minik bostanımızda besinimizi yetiştirmeye çalışıyoruz. Deneyim çok değerli. Üreticiyi daha yeterli anlamamızı sağlıyor, üretmek marketten almak üzere kolay değil. Birinci yılımız zararlılarla uğraşla geçti. Böcekler, mantar ve bir sürü şey… Elif’e “işte ne hoş öğrendik, bütün teknikleri gördük” diyordum. Sabretmeyi öğrendik. Toprağı güzelleştirdik. Bu sene daha uygun gidiyor. Üç farklı kompost yapıyoruz: Solucan kompostu, soğuk kompost ve bokaşi. Eğitime gelenlerden “Ay lakin kokar, aaa konutta mi asla” diyenler olunca, gelin bir bakalım diye gösteriyoruz. Kışın ısı istikrarları bozulmasın diye solucanları içeri almak gerekiyor. Banyomuz çok büyük, solucan kompostu kışın orada duruyor. Kompost düzgün yapılırsa hiçbir şey olmuyor. Yağmur suyu hasadı yapıyoruz. Tuvalette bir sistemimiz var. Ellerimizi yıkadığımız su sifona doluyor. Bu uygulamalarla paralel eğitimlerimiz, atölyelerimiz var. Permakültüre giriş, ekolojik mimari, saksıda bostan, ekşi maya, probiyotik turşu, fermente beslenme, bitkilerle homeopati üzere..
NOHUTUN TOHUMU NEREDE?
– İnsanların ilgisi nasıl? Çok mu kopu ğuz tabiattan?
Yasemin: O kadar garip bir devirdeyiz ki tohumu bilmiyor beşerler. Elimize bir tohum alıp toprağa ekmemişiz çoğumuz. Birgün nohuttan çimlendirme yapıyoruz. Bir arkadaşımız elinde nohut, “Nerede nohutun tohumu” diye sordu. Yaş 35 bu ortada. Bu türlü çok kişi var. Okulda aktiflik yapıyoruz velileri de dahil ettiğimiz bir süreç. Bir anne çilek fidesini aykırı ekmiş. En temel muhtaçlığımızı karşılamaktan bu kadar mahrum olmak bizi rahatsız ediyor. Saksıda bostan eğitimi bir tohum bile ekmemiş beşerler için. Soğan 18 lira oldu yahu. Soğanı toprağa koyuyorsun oluyor. Bizi burada en çok memnun eden öteki şey de topluluk dinamiğiyle ortak niyette buluşmak. Bir defa gelen arkadaş kümesi edinip gidiyor, bizim arkadaşımız oluyor. İmece devam ediyor.
Elif: İştirakçiler kendi üzere düşünen insanların ortasında, oh ya tek mecnun ben değilmişim, diyor.
– Kentte tabiat ile iç içe yaşamak mümkün diyorsunuz…
Elif: Doğa ne demek? Orası tabiat da burası değil mi? Anlıyorum bu algıyı lakin kaldırımın ortasından çıkan bir tabiat var. Sorun bunları ne kadar görebildiğimiz. Tabiatla iç içe yaşama öyküsü bir fantezi olmamalı. Eyüp’te yaşayan babaannem her vakit do ğayla iç içeydi, İstanbul’un göbeğinde.
– Herkes kendi besinini yetiştirebilir mi kentte?
Yasemin:
-Belediyelere de buradan davet yapalım…
Elif: Keşke belediyeler yapsa lakin evvel ben ne yapabilirim dememiz lazım. Patates mesela, çuvalda bile yetişir. Patatesin ithal edilmesine aklımız çıkıyor.
– Çocuklar için neler yapıyorsunuz?
Yasemin: Tohumla çocuğu tanıştırdığı mız, hem oyunu hem tecrübeyi içeren çalışmamız var. Okullara odaklandık. Çocuklarla böcek oteli yapıyoruz. Kışın böceklerin saklanacakları yerleri çok azalttık. Kaygımız böceklerin korkulucak canlılar olmadıklarını, onlarla dünyayı paylaştığımızı anlatmak. 4-5 yaş kümesi ile birlikteydik. Kozalak götürdük. Biri bu ne, dedi. Öbürü aldı batar mı diye sordu. Sahiden çok üzüldüm. Bu çocukları ebeveynleri eminim ki onları baleye, basketbola götürüyordur. Lakin kozalakla birinci sefer temas ediyorlar, çok acınası bir durum.
– Çocukların tabiat ile bağ kurması için anne babaların nereden başlaması lazım?
Elif: Kendilerinden (gülüyor).
Yasemin: Doğa sevgisini kazanmaları gerekiyor. Bahçede, parkta, ormanda, şu meskenin gerisinde köşede bir yerde de ağaç- lar var. O ağaçların altında oturmak bile değerli. Bir karınca yuvası var yolumuzun üzerinde. Kızım 40 dakika bakabiliyor. Çocuğa bakması için o fırsatı tanımak gerekiyor. Haydi hadi demeden…
KIRMIZI SOLUCAN KOMPOSTU
EGZOZA DEVA VAR
“Çanakkale’den domates alıyorsun tahminen yakınlarda termik santral var. Ya da tarım ilaçları o kadar fazla ki… Kentteki egzosdan daha pak diyemeyiz maalesef… Bulunduğun yere nazaran evvel bir bariyer yapabilirsin. Mesela Zakkum ağacı pis havayı fltreler. Otobanın kenarında bir şey ekiyorsan evvel oraya bu türlü bir doğal bariyer yaparsın, prosedürleri var. Kübalılar her yeri bahçe yapıp kendilerine yettiler. İstanbul’da peyzaja yaptığımız yatırımla kendimize yetebiliriz. Çatıların hepsi kent bahçesi olabilir.”
Elif Çatıkkaş, Hazal Ocak (ortada), Yasemin Kırkağaçlıoğlu
EN BÜYÜK HAYAL
Elif: Belediyelerle dirsek temasında çalıştığımız yenilenebilir kent bahçelerini çoğaltmak.
Yasemin: Ofslerde kent bahçeleri olsun, kompost yapılsın, atık çıkmasın. En değerlisi okullar. Kendi yağmur suyunu tutan, kompost yapan bütüncül bir sistemi olan okullar… Müfredatı da değiştirirsek işte o vakit biz çok keyifli olacağız..
Elif: Eskiden Piyer Loti’de herkes kendi besinini yetiştiriyordu. Sonradan avam oldu bu iş. Herkes çiçek ekmeye başladı. Çiçek de olsun fakat yanlarında lavantalar, biberiyeler de olsun. Park ve Bahçeler Müdürlüğü, her sene tekrar yeniden çiçek ekiyor. Estetik korkusu olan lakin öbür hiçbir şeye hizmet etmeyen halılarla dolu İstanbul.
Yasemin: Arı popülasyonu azalıyor. Kentte arıların sevdiği bitkileri ekerek arıları desteklemek mümkün… Felaket senaryoları çok da uzak değil. Küba’da ambargo, SSCB dağılınca ağırlaşıyor. Halk bir yılda ortalama 9 kilo veriyor, aç kalıyor. Ve tahlili kent bahçeciliğinde buluyorlar.
