Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri’nin 658’inci randevusu 5 Temmuz Cuma günü Sarayiçi Er Meydanı’nda başlayacak. Minik güreşçilerin peşrevleri sonrası güreşe tutuşmalarıyla efsane güreşlerin start alacağı tertip, pazar günü başpehlivanın seçileceği güreşlere kadar devam edecek.
İki binin üzerinde pehlivanın ter dökeceği dualı çayırda kispeti giyen her güreşçi, isimleri hala hürmetle anılan efsaneleri anarak güreşe tutuşacak.
Kimi vakit cazgırın manisinde lisana gelen, kimi vakit bir pehlivanın duasına anılan rakipsiz Kel Aliço, cihan pehlivanı Koca Yusuf, “Sultanın Aslanı” Adalı Halil, Yenilmez Kurtdereli isimleri, Kırkpınar’da ölümsüzleşen efsanelerden.
Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu’nun Meydan şiirindeki “Şu yeryüzü er meydanı, Gönül sevmez her meydanı, Yüreksize yorgan döşek, Koç yiğite ver meydanı” kelamları üzere cihanı titreten Türk güreşçilerinin yiğitlikleri, hala lisandan lisana anlatılmaya devam ediliyor.
Her biri farklı bir özelliğiyle hakkıyla aldığı namı salmaya devam ediyor. Kırkpınar’ın yanı sıra dünyadaki güreşleriyle efsaneleşmiş isimler şöyle:
– Kel Aliço
1844 yılında Plevne’de doğdu. Deliorman bölgesinin sert havasıyla güçlenen Kel Aliço, Kırkpınar’da estirdiği hava nedeniyle sarayın dikkatini çekti.
Sultan Abdülaziz’in pehlivanı Kavasoğlu İbrahim’e düzgün bir rakip bulunması hedefiyle başlatılan çalışmayla saraya gitti, güreşteki mahareti sayesinde saray başpehlivanı oldu. Kel Aliço, padişah Abdülazizle de güreşti.
Kırkpınar’da başpehlivanlığı 27 defa üst üste kimseye kaptırmadı. “Ustaların ustası” namıyla bilinen Kel Aliço, Kırkpınar’da fenomen olan efsanelerin en ünlüsüdür. İnatçılığı, acımasızlığıyla bir namı da gaddar olan Kel Aliço, el ense ve tırpan ustasıdır.
Çırağı Koca Yusuf’un meydan okumasıyla son meydana çıkışında Kel Aliço’nun yaşı 70, çırağı Koca Yusuf’un yaşı ise 45’ti. Yaşına karşın uzun mühlet güreş tuttuğu çırağını yendi. Koca Yusuf’un elini öpmesi ile güreşte jübilesini o gün yaptı.
Saçının azlığından ötürü “kel” güreşteki sertliğinden “gaddar” olarak isminle Kel Aliço, 75 yaşında daha sonra ismi verilecek İpsala’nın Kel Aliço pehlivan köyünde vefat etti.
– Koca Yusuf
Şumnu kasabasında 1857 yılında doğdu. Atadan güreşçi Yusuf pehlivan, Dursun pehlivan ve Kel İsmail’den birinci güreş eğitimini aldı.
Kırkpınar’ın rekoru kırılamayan başpehlivanlarından Gaddar Kel Aliço ile güreşinde berabere kaldı. Kırkpınar’a birinci kere 1882 yılında katıldı.
Namı arttıkça hem Fransa hem de Amerika’da güreşlere davet edildi, orada da meydanı rakiplerine dar eden Koca Yusuf, 1898 Amerika’daki güreşten dönerken bindiği geminin Sable Adası’nda batması sonucu ömrünü yitirdi.
“Türk üzere güçlü” kelamı Koca Yusuf’un güreşlerini seyreden Fransızların tabirleri ortasına girdi.
– Adalı Halil
Adaiçi köyünde 1866 yılında doğan Adalı Halil, harman yerinde akranlarını yenerek başladığı güreşinde evvel köy düğün meydanlarında daha sonra da Kırkpınar meydanında uzunluk gösterdi.
Kel Aliço’yla 5 buçuk saat yaptığı güreş, kendisine Aliço’nun çırağı olması noktasında muvaffakiyetin kapısını araladı.
Kel Aliço’dan öğrendiği taktiklerle hem yurt içi hem yurt dışında meydanı rakiplerine dar etti, 18 kere Kırkpınar Başpehlivanı oldu.
“Sultanın Aslanı, Edirne Aslanı” unvanları yakıştırılan Adalı Halil, Koca Yusuf’un estirdiği deniz çok namı devam ettirdi. Paris, Viyana’daki tanınmış güreşleri yanı sıra Şikago’da rakibinin kemiğini kırmasıyla daha da ünlendi.
Güreşi bırakması sonrası Edirne Tütün Yönetimi’nde müstahdemlik yapan Koca Yusuf 1927’de vefat etti.
– Kurtdereli Mehmet
Kurtdereli Mehmet, Osmanlı topraklarından olan şimdilerde Bulgaristan sonlarındaki Tırnova’da 1872 yılında doğdu.
Adalı Halil ve Kara Osman’ı 1899 Kırkpınarı’nda yenerek başpehlivan oldu. Kurtdereli Mehmet, Avrupa’da da güreşti dünya şampiyonu oldu.
Sultan 2. Abdülhamit ve Sultan Mehmet Reşat’ın madalya ile ödüllendirdiği Kurtdereli, 1911 yılında Taksim Talimhane Güreşlerinde rahatsızlıklarına karşın İngiliz, Hollanda ve Macar güreşçileri yenerek “Cihan Şampiyonu” unvanını kazandı. Son güreşlerini bu yılda yapan Kurtdereli, kispetini Kabe’ye bir pehlivan aracılığıyla yollayıp er meydanlarından çekildi.
Güreşten sonra başhakemlikler yapan Kurtdereli’nin Anadolu Ajansı’na verdiği mülakatta “Güreşirken bütün Türk milletini ardımda hisseder ve onun erdemini korumak için her şeyi yapardım. Ve güya bütün Türk milletinin kuvvetinin ardımdan dayandığını hissederdim.” kelamını okuyan Büyük Lider Mustafa Kemal, Kurtdereli’ye yazdığı övgü dolu mektup ve 1000 lira para ödüllü zarfı kendisine Salih Bozok ve Kılıç Ali ile ulaştırır.
Kurtdereli, Atatürk’ün mektubunu göz yaşlarıyla okur.
Namlı bu pehlivanların dışında iri cüssesiyle anılan Filiz Nurullah, Hergeleci İbrahim, Çolak Mümin Molla, Er Sultan, Filibeli Kara Ahmet, Hançoğlu İbrahim, İpçi Hüseyin, Kara Ahmet, Katrancı Mehmet, Kavasoğlu İbrahim, Kazıkçı Kara Bekir, Nakkaşlı Eyüp, Şamdancıbaşı Kara İbo da hala güreş taktikleri ve kişilikleriyle güreş topluluğunda konuşulan isimlerden.
